Monday, November 24, 2008

Γιώτα και Γαβριήλ, δυό λογοτέχνες της Αμερικάνικης Διασποράς

Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Τους γνώρισα στην Αστόρια, όπου ήμουν προσκεκλημένη συγγραφέας της πολυεθνικής έκθεσης βιβλίου τον περασμένο Οκτώβρη. Και ήρθαν εκεί μετα απο ειδοποίηση του φίλου Στράτου Δουκάκη (τί υπέροχος σύνδεσμος ο Μηθυμναίος μας!) να γνωριστούμε απο κοντά και να τα πούμε ως λογοτέχνες της Διασποράς.

Τον Γαβριήλ Παναγιωσούλη τον ήξερα ήδη απο το βιβλίο του Αχ! Νάξερα και με είχε εντυπωσιάσει απο τότε η αφηγηματική του δεινότητα αλλά και η εμπειρική καταγραφή του βιωματικού πεδίου του με ένα τρόπο ναίφ γι αυτό και γνήσιο.Στην έκθεση κατέφθασε με τον πλούτο των πολλών βιβλίων του.

Η Γιώτα Στρατή ήρθε με τον άνδρα της Δημήτρη και μου έφερε τα υπέροχα μικρά βιβλιαράκια της. Αρχόντισσα πραγματική στο λόγο και στη σκέψη. Μια κυρία των Ελληνικών Γραμμάτων, που αν ζούσε στην πατρίδα θα γνώριζε μεγάλης αποδοχής.

Διάβασα τα θεατρικά της έργα «Ο καταποντισμός της Αρχαίας Ελίκης», « Σαπφώ η Λέσβια Ιέρεια της Αγάπης» , «Συριανές Αγάπες» καθώς και την ποιητική της συλλογή «Εννέα Εντολές και Μια Αγέννητη». Εμεινα εκστατική με το βάθος των γνώσεων, την υπέροχη ιστορική της διαδρομή στα αρχαιοελληνικά κείμενα, την αναψηλάφηση των συμβολισμών μέσα απο τις αιώνιες ρήσεις. Κι ακόμη με το λυρισμό των ποιημάτων της, την αισιόδοξη ματιά της αλλά και το σαρκαστικό χιούμορ της στην κωμωδία «Συριανές Αγάπες»

Η Γιώτα Στρατή με μια βαθειά και ουσιαστική γνώση των αρχαιοελληνικών κειμένων αλλά και της ελληνικής γλώσσας στην υψηλότερη διάστασή της με έκανε ν΄αναρρωτιέμαι πώς τέτοια αληθινά ταλέντα χάνοται στη λήθη και την μακρότητα της ξενης γής. Πρόκειται για μια λογοτένιδα, άξια σύζυγο και μητέρα, που έκανε άξονα ζωής της συγγραφή αντλώντας τα θέματά της απο τις πιό αυθεντικές στιγμές του ελληνικού πολιτισμού και της γλώσσας μας.

Και το κυριότερο, μέσα απο την τριβή της με την ομογένεια της Αμερικής προσπάθησε να μεταφέρει αυτή την αιώνια δάδα του ελληνικού πνεύματος στη νέα γενιά των Ελλήνων προσαρμόζοντας τα περισσότερα έργα της σε θεατρικές παραστάσεις. Εργο μεγάλο και αναξιολόγητο σε όλες του τις διαστάσεις απο τις ντόπιες αρχές της ομογένειας ή απο τα Ελληνικά υπουργεία Πολτισμού και Παιδείας, είμαι σίγουρη.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης απο την άλλη δεν διακρίνεται για τη βαθειά γνώση του περι ελληνικού λόγου. Οταν μου παρέδωσε κάποια απο τα βιβλία του, μου ζήτησε να παραβλέψω τυχόν ανορθογραφίες με ένα σεμνό και γλυκό τρόπο.

Ομως μέσα απο τα πεζά κείμενά του στα βιβλία «Στέλιος ο Ελληνας», «Ο Αστροναύτης των Τροπικών», «Ο καθρέφτης και η ομίχλη» προκύπτει ένα αληθινό αφηγηματικό ταλέντο, που μεταφέρει σε εικόνες τον πλούτο των εμπειριών της περιπλάνησης του ναυτικού αλλά και του μετανάστη του μαγικού νοτιοαμερικάνικου νότου.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης συνθέτει εικόνες υγρές, πένθιμες, γιορταστικές σαν αυτές του Μάρκες με μια ιδιαίτερα απλή αλλά παραστατική γραφή, που εμβάλλει στην ατμόσφαιρα της Νότιας Αμερικής τον ανυποψίαστο αναγνώστη.

Η θάλασσα, οι γυναίκες, ο εφήμερος έρωτας, οι ναυτικοί και οι συνευρέσεις τους αποτελούν αγαπημένα του θέματα. Αλλά και η νοσταλγία για την πατρίδα Κεφαλλονιά , η αδικία της οικογένειας, η αλύπητη γραφειοκρατία της πατρίδας, η αβόλευτη ζωή του μετανάστη, η διαρκής οδύσσεια στς χώρες του κόσμου, τα συναπαντήματα με πατριώτες και άλλους ολότελα ξένους είναι τα λιμάνια της λογοτεχνικής αναζήτησης.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης αβέβαιος για τη γλωσσική αρτιότητα, δίνει έμφαση στις εικόνες, τα συναισθήματα, αυτοβιογραφούμενος στα περισσότερα κείμενα. Ισως γι αυτό ο λόγος του να είναι τόσο διαυγής χωρίς προσπόιηση καμιά. Ισως γι αυτό η λογοτεχνική ιστορία θα τον κατατάξει στους ασυμβίβαστους μοναχικούς ταξιδευτές της πένας.

Πάντως, τόσο η σοφιστικέ γλώσσα της Γιώτας Στρατή που πατάει γερά στα κλασικά στερεότυπα του ελληνικού λόγου, όσο και η αφηγηματική μαεστρία του Γαβριήλ Παναγιωσούλη, μου κράτησαν υπέροχη συντροφιά στις μελαγχολικές φθινοπωρινές μέρες του Μόντρεαλ.

Αγαπητοί λογοτέχνες της Αμερικάνικης Διασποράς είμαι ευτυχής που σας γνώρισα κι ευτυχέστερη που σας διάβασα λέξη-λέξη, σελίδα-σελίδα.

20 comments:

  1. Θαυμαζω τους ανθρωπους που γραφουν ομορφα αγαπημενη Καναδεζα. Σ' ευχαριστουμε για τη σημερινη αναφορα, παρ' ολο που δεν εχω διαβασει βιβλια τους, ο ανθρωπος φαινεται και απο την απλη γραφη και απο την σκεψη που θα καταγραψει σε ενα σχολιο. Χαιρετω τους τιμωμενους φιλους σου σημερα. Εσυ στην Αθηνα αλλα το μυαλο σου πισω στο νεο κοσμο. Να περασεις ομορφα και να μας φερεις πολλες καλες εντυπωσεις.

    ReplyDelete
  2. Δεσποινάκι χαρωπό,
    Σε φαντάζομαι μέσα στων γιορτασμών το πάθος, με τα παιδάκια και το σκύλο ένα γύρο.
    Εδώ η πατρίδα είναι καλοκαιρινή, αλλά μέχρις εκεί. Υπάρχει μια ανασφάλεια στον κόσμο, το οσφρίζομαι απο τις κουβέντες με τους ανθρώπους. Πέρνάνε κι αυτοί τους φόβους τους για την παγκόσμια τάξη των πραγμάτων.
    Πάντως, πρέπει να πώ ότι συνεχίζει να βασιλεύει η γραφειοκρατία στο έπακρό της.
    οσο για τους λογοτέχνες της Διασποράς που ολοένα γνωρίζω, ασπάζομαι το πάθος και την αφοσίωσή τους στο λόγο. Είναι δύσκολο απο μακριά να διατηρείς τη φλόγα και την ελληνικότητα αλώβητη.
    Πολλά φιλιά σε όλους εκεί στην πρωτεύουσα. Μου λείπετε πολύ οι ξενητεμένοι μου.
    Ιουστινάκι

    ReplyDelete
  3. "Ημέρα των Ευχαριστιών"

    ήταν η Πέμπτη που ήδη μας πέρασε, και συ, κατάφερες,
    γλυκειά μου και πανάξια Ιουστίνη να μου δώσεις ένα νέο βάπτισμα: απόψεων και κριτικής στον χώρο των εκπληκτικών επιτεύξεων,
    στον Ιστοχώρο!

    Ο Στράτος Δουκάκης, Μέντωρ γνώσεων κι αγάπης μα και ικανός "ανθοκόμος", άνοιξε τους κρουνούς κι εσύ,
    η μία από τις δύο πολυ-αγαπημένες πεταλούδες-ψυχές του σεβαστού ζεύγους Φραγκούλη, με την άψογη κοσμοπολίτικη παιδεία σου, γονιμοποίησες τις επιτεύξεις
    της καρδιάς και της σκέψης μου ώστε ν' αντέξουν σε μια αντικειμενική και καθ' όλα τιμητική για μένα
    βιβλιο-παρουσίαση, εκ βαθέων...

    Ήταν ένα "Αγιο Ευχαριστώ"
    -μέρα σαν κι αυτή-
    εφάμιλλο μ' εκείνο της αείμνηστης Θεανώς Μάργαρη, του Σικάγου,
    όπου 18 χρόνια πριν, βούτηξε την αυστηρή μα δίκαιη πέννα της
    στο πυθάρι της γνώσης και να γράψει στην στήλη που κρατούσε στον Εθνικό Κήρυκα μέχρι την τελευταία της αναπνοή,
    τα πλέον ενθαρρυντικά σχόλια
    για τη γραφή μου.
    Από τότε,
    συνέχιζα και κλάδευα τα φυτώρια
    "του μυαλού και της καρδιάς" πάντα με τη σκέψη να αφομοιώνονται από τον εδώ ελληνισμό της ομογένειας, κι από τους νέους και τα παιδιά που ήταν το κυρίως μέλημά μου.
    Δεν ζήτησα να εντυπωσιάσω.
    Ζήτησα -και ακόμη τώρα το ίδιο επιθυμώ- με κατανόηση να επικοινωνήσω με τον κόσμο για τα συναισθήματα που μου ρίζωσε η Πατρίδα. Δεν ακολούθησα
    ρεύματα γλωσσικά και απομιμήσεις.
    Ότι έγραφα,
    τολμούσα να το δώσω γνήσιο.
    Η ζωή έχει τον δικό της τρόπο να σ' αγγίζει.
    Πάντα διακριτικά, έστελνα εργασία μου σε διαγωνισμούς ποίησης, διηγήματος, θεατρικού, κ.λ.π. (ελληνικά ή και αγγλικά) μόνο και μόνο να αιστανθώ ότι δεν υστερώ από άλλους συναδέλφους που έχουν γύρω τους το φως της Τέχνης και αναζητούν το "φτιαχτό", την αντανάκλαση...
    Ήθελα πάντα εκείνο που έγραφα να είναι δική μου σπορά και θέρος.
    (Μέχρι που -μετά από πολλά χρόνια- πήρα το μαστίγιο κι έγραψα για τα έργα μου:
    "Πρώτα βραβεύονται και μετά δημοσιεύονται", πράγμα που κατά βάθος δεν επιθυμούσα, μα ήταν ένα είδος υπεράσπισης...)
    Είχα την τύχη να αναγνωριστεί η εργασία μου από πολλούς Φορείς, στην Πατρίδα, Ομογενειακούς κι Επίσημους, στο χώρο της Νέας Υόρκης.
    Γράφω τα ανωτέρω, όχι για να συμπληρώσω τη μεστή γραφή σου για μένα. Είναι πολλές οι ευτυχισμένες αναμνήσεις που αποκόμησα, τουλάχιστον από το .70 και μετά.
    Είναι-νομίζω- υπέρ εμού το ότι κρατώ "λευκή πολιτική σημαία" ώστε ΔΕΝ έχει υπάρξει σκια "πολιτικής
    ...απόχρωσης για να... δικαιώσει την εργασία μου".
    Ξεκίνησα με εκπαιδευτικά "πιστεύω" όπου για να τα εφαρμόσεις, χρειάζεσαι γνώση, πειθαρχία και αυτοπεποίθηση μαζί με την παραδοχή ότι ο κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος είναι σεβαστός.
    Κι εμείς, εδώ, θέλουμε να μας σέβονται και να μας αγαπούν.

    Ιουστίνη μου,
    Χαιρετώ την ανωτερότητα του μυαλού σου, την αγάπη που προσφέρεις σε ότι αναλαμβάνεις,
    και να μου επιτρέψεις,
    μια κάποια ώρα, να επιστρέψω το φως που λίχνισες σε γραπτά μου, μιας και οι αστραπές του νου και της καρδιάς συναντήθηκαν.
    Σ' ευχαριστώ και σ' αγαπώ,
    Υιώτα Στρατή,
    από τη γιορταστική Νέα Υόρκη.

    ReplyDelete
  4. Δεν είναι κρίμα να μην αξιοποιούνται και να μην προβάλονται όπως πρέπει τέτοια έργα αναρωτιέμαι εγώ.. Ειδικά όταν προέρχονται από ανθρώπους με βαθιές και πλούσιες γνώσεις και είναι επί της ουσίας ειδικοί.

    Θέλω να σου πω όμως ότι είμαι εδώ και ξενυχτάω ακόμη μια φορά αλλά αυτή τη φορά αληθινά μαζί σου ή μάλλον μαζί σας γιατί ακούω την εκπομπή σου!!
    φιλιά πολλά αγαπημένη και οι μέρες περνούν, χοχο

    ReplyDelete
  5. Αγαπητή Ιουστίνη,

    Ίσως επειδή ανήκουμε σ’ αυτή την κάστα των ανθρώπων της ξενιτιάς, (τονίζω το ανήκουμε γιατί έτσι νιώθω, παρ’ όλο που εγώ ζω πλέον στην Ελλάδα) τούτη η ανάρτησή σου με συγκίνησε ιδιαίτερα! Κι αυτό γιατί, με τις τόσες σου έγνοιες, δεν άφησες να ξεφύγουν και να ξεχαστούν τα ωραία συναισθήματα που σε άγγιξαν αυτών των δυο άξιων ανθρώπων, φίλων μας και δημιουργών της Διασποράς! Της Υιώτας, αυτής της λεπταίσθητης ποιήτριας που η λυρική της ευαισθησία κι ευγένεια είναι ολοφάνερη στους στίχους της και του Γαβριήλ με το πηγαίο συναίσθημα την απλότητα και τη λαϊκότητα του αληθινού τεχνίτη, δυο διαμάντια που λάμπουν στη ξενιτιά!
    Χρειάζεται, είναι ανάγκη νομίζω, όσο μπορούμε να τείνουμε χέρι αδερφικό σε τέτοιους ανθρώπους κοινών ιδανικών, της ίδιας ρίζας και της ίδιας μοίρας, να ξαναβρίσκουμε και να βοηθάμε, ο ένας τον άλλον, ώστε να «διατηρείται αλώβητη η φλόγα και η ελληνικότητα»!
    Να προβάλλονται ανάλογα και να αξιοποιούνται και από άλλους φορείς.
    Ιουστίνη, σ’ ευχαριστούμε!

    ReplyDelete
  6. Γιώτα πολυαγαπημένη μου,
    Χαίρομαι που με το ταπεινό κείμενό μου πρόσθεσα στη γιορταστική ατμόσφαιρα της πόλης σου. Τα λόγια μου προήλθαν απο την αντανάκλαση της γραφής σου στο είναι μου. Είμαι περήφανη που γνωρίζω ένα τέτοιο βαθυστόχαστο ελληνικό πνεύμα, άτεγκτο και ασυμβίβαστο. Είμαι περήφανη που έχω τη δυνατότητα να γράφω για σένα.
    Με έχεις συνεπάρει απο την αρχή της γνωριμίας μας με τις αναρτήσεις σου και τα ζωντανά μεστά σχόλιά σου.
    Φιλιά απο βροχερή Αθήνα

    ReplyDelete
  7. Μικρό μου Μελισσάκι,
    Μας άκουσες τα κορίτσια σε τριπλούν; Και το αγόρι μας το Στράτο; Μήπως μπορείς να κατεβάσεις το αρχείο και να το κάνεις ανάρτηση στο μπλόγκ σου καθότι εδώ δυσκολεύομαι με τη σύνδεση;
    Οσο για τους λογοτέχνες της διασποράς μπορεί να μας αγνοεί η πατρίδα, αλλά εμείς φυλάσσουμε Θερμοπύλες! Αυτή είναι η ευθύνη και η ανταμοιβή μας.
    Σε περιμένω με αγωνία!
    Φιλιά

    ReplyDelete
  8. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  9. Αγαπημένε Στράτο,
    Ευχαριστω για τα γενναιόδωρα λόγια σου. Η αλήθεια είναι πως στην Αστόρια έγινε ένα κλίκ ανάμεσα στη Γιώτα, το Γραβριήλ και του λόγου μου. Ρούφηξα κυριολεκτικά τα βιβλία τους και προσπαθούσα να ξεφύγω απο την πνιγηρή επικαιρότητα για να κάνω μια όμορφη ανάρτηση για εκείνους.
    Είμαι περήφανη για τους ξενητεμένους λογοτέχνες μας, γιατί εκφράζουν με γνήσιο και απόλυτο τρόπο τις λογοτεχνικές ανησυχίες τους αφήνοντας μια ισχυρή παρακαταθήκη στην ομογένεια απανταχού της γής.
    Φιλάκια απο Αθήνα και περιμένω νέα σου.

    ReplyDelete
  10. Εύγε σου! Και εύγε τους!!!

    Θα τα πούμε κι από κοντά τούτες τις μέρες. Θα σου τηλεφωνήσω.
    Φιλάκια!

    ReplyDelete
  11. Ιουστινάκι δεν παίζει πια η εκπομπή στο λινκ του σταθμού, δεν πρόλαβα να την κατεβάσω άσε που δεν ήξερα και πως να το κάνω..
    Και το Στράτο τον άκουσα βεβαίως! Πάρα πολύ ωραία ήταν και σε ευχαριστώ πολύ!

    ReplyDelete
  12. Ακριβοί Φίλοι μου,
    είναι πράγματι μοναδικό συναίσθημα να διαβάζω τις αναφορές σας για μένα, που εν τέλει, είναι κάτι που δεν μπορώ να ... σταματήσω διότι είναι η άλλη ψυχή μου...

    Στράτο, Ιουστίνη,
    με συγκινείτε μέχρι βαθέων!
    Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι να μη... κουράζεστε να με θυμάστε!!!!

    "Τιμωρία όλων σας" λοιπόν, θα είναι στην επομένη ανάρτησή μου να βάλω αποσπάσματα από εργασίες μου...
    Στράτο μου, ετοιμάσου να διαλέξεις
    εικόνα!
    Ιουστίνη μου, τα σέβη και τα συγχαρητήριά μου στους γονείς σου για την μοναδικά δυναμική κόρη τους.
    Να περάσετε καλά, όλοι
    στη Πατρίδα και να μας φέρεις μια γεμάτη αγκαλιά αστέρια.
    "...
    σαν έρθεις φορτωμένη Ελλάδα,
    σταμάτα στο κατώφλι μου.
    Μπορεί να δανειστούν λίγο γαλάζιο
    τα μαύρα μάτια μου..."
    Δική σας,
    Υιώτα, Νέα Υόρκη

    ReplyDelete
  13. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  14. Μ' έκανε και γνώρισα περισσότερο δύο φίλους συγγραφείς - ιδιαίτερα τον Γαβριήλ που τα λέμε πολύ τακτικά. Νομίζω ότι δεν μπορούσε να γίνει καλύτερη παρουσίαση γι' αυτούς τους ανθρώπους της Λογοτεχνίας, που τόσο πολύ τιμούν τα Γράμματα και την Ομογένεια. Σε ευχαριστώ πολύ!
    Πα

    ReplyDelete
  15. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  16. Άγαπημένη Γιώτα και Παντελή,
    Ηταν μεγάλη τιμή για μένα να γράψω για τους λογοτέχνες της διασποράς, που δεν διαγκωνίζονται για να ακουστούν, αλλά γράφουν εκ περισσεύματος καρδίας.
    Η Αθήνα χαμογελάει ξανά

    ReplyDelete
  17. Μελισσούλα λατρεμένη,
    Δεν πειράζει για τα αρχεία της εκπομπής. Τώρα δεν δύναμαι να κάνω κάτι λόγω χαμηλών ιντερνετικών πτήσεων, αλλά όταν φτάσω στο Μόντρεαλ θα αναρτήσω την αγαπημένη μας εκπομπή για την ανάμνησής της. Πότε καταφθάνεις την Παρασκευή;
    Σε περιμένουμε πριν αναχωρήσουμε για τη Λευκάδα το Σάββατο!

    ReplyDelete
  18. Αγαπητή μου Ιουστίνη,
    Πρέπει να ομολογήσω ότι έλειπα από την πόλη της Νέας Υόρκης ένεκα οικογενειακών συνεορτασμών (get together) δια την ημέρα των ευχαριστιών.
    Έτσι όταν άνοιξα τον υπολογιστή Σάββατο βράδυ και διάβασα το μήνυμα του κοινού μας φίλου Στράτου για να επισκεφθώ το Μπλογκ σου αγαπητή μου Ιουστίνη η έκπληξή μου ήταν μεγάλη, τόσο μεγάλη ώστε απ’ την χαρά μου δεν μπόρεσα να κοιμηθώ.
    Όπως ήδη έχεις καταλάβει μεγάλωσα έξω από τον ελληνικό χώρο, έγινα έφηβος, άνδρας, στη θάλασσα, στη Βραζιλία και άλλα κράτη, στα βαπόρια, στα πεζοδρόμια της Νέας Υόρκης, και του κόσμου.
    Στο γράψιμο βρίσκω τον εαυτόν μου, μέσα από το γράψιμο ξαναζώ μια περιπετειώδη ζωή μοναδική, δική μου, που δεν έχει πολλά κοινά σημεία με άλλους έλληνες συγγραφείς. Οι ιστορίες τα διηγήματά μου, είναι αυθεντικά original τα περισσότερα βιωματικά δικά μου. Πρέπει να σου πω ότι, με πλησίασαν στην Ελλάδα κι εδώ στη Νέα Υόρκη αναγνώστες της ιστοσελίδας μου και των βιβλίων μου και μου έθεσαν την ερώτηση (Μήπως υπερβάλεις)…
    Φίλη Ιουστίνη, μεταξύ άλλων γράφεις ότι:
    «ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης συνθέτει εικόνες υγρές, πένθιμες, γιορταστικές σαν αυτές του Μάρκες με μια ιδιαίτερη απλή αλλά παραστατική γραφή…»
    Σε ευχαριστώ πάρα πολύ, με έκανες και πετάω στους ουρανούς και όχι μόνο, χαίρομαι πολύ διότι κατάλαβες το γράψιμό μου, κατάλαβες το πνεύμα μου και ομολογώ ότι το νήμα της συνέχισης της ζωής μου είναι το γράψιμο.
    Ευχαριστώ
    Γαβριήλ Παναγιωσούλης

    ReplyDelete
  19. Αγαπημένε Γαβριήλ,
    Ο,τι έγραψα ήταν απο καρδιάς κι επειδή έτσι πιστεύω. Δεν χαρίζομαι εύκολα. Αλλά πραγματικά θεωρώ πως είσαι πηγαίο αφηγηματικό ταλέντο με τόσες όμορφες και διαφορετικές εμπειρίες. Ενας ναίφ Καββαδίας, που θάλεγε και ο Στράτος, ένας Μάρκες που λέω εγώ.
    Πολλά χαιρετίσματα
    Ιουστίνη

    ReplyDelete
  20. Πέστα χρυσόστομη!!!
    Το αξίζουν και οι δύο!!!

    Τιμή για μας που είναι κοινοί μας φίλοι!!!

    Να περνάς όμορφα!

    ReplyDelete