Wednesday, February 25, 2009

Απόκριες στη Λευκάδα


Γύρω στα 9 μου ντυμένη σταχομαζώχτρα!!!

Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Η φωτογραφία της ανθοπώλισσας στο παιδικό μας άλμπουμ όπου φιγουράω 2 χρονών με κατάλευκη πλουμιστή στολή κι ένα πανέρι με λευκά λουλούδια είναι η πρώτη ανάμνηση απο τον γιορτασμό της Απόκριας στη μακρινή Λευκάδα μου. Εκτοτε ακολούθησαν κι άλλες αποκριάτικες στολές με κορυφαία ανάμνηση εκείνη της τσιγγάνας, όπου η γειτόνισσά μου Μαρία Λογοθέτη με έντυσε με πλουμιστή φούστα γεμάτη βολάν και μου φόρεσε κόκκινο γαρύφαλλο στ΄αυτί.

Η διαφορά ανάμεσα στην ανθοπώλισσα και την τσιγγάνα είναι πως η πρώτη αναδεικνύεται ως θύμηση απο τη φωτογραφία, ενώ η δεύτερη αποτελεί ζωντανό κομμάτι της βιωματικής μου μνήμης.

Τα χρόνια πέρασαν και οι γονείς μου αποφάσισαν πως το παγανιστικό έθιμο της Απόκριας ήταν πολύ μακρινό απο τις παραδόσεις του χριστιανικού πολιτισμού. Ετσι στην εφηβεία, παρέα με την διακοπή των εκδηλώσεων του καρναβαλιού απο την επταετία της βασανιστικής απαγόρευσης της χαράς, ήρθε και η πλήρης αποστασιοποίησή μου απο τις Απόκριες.

Ωστόσο, η μνήμη παραμένει στολισμένη με τις αφηγήσεις των γειτονισσών , που πήγαιναν στον χορό του Ορφέα στο Πάνθεον φέρνοντας χαρτοπόλεμους και κομφετί, σφυρίχτρες και βατραχάκια σε μας τα παιδιά της γειτονιάς. Πόσο ζήλευα τις κυρίες που έρραβαν απο καιρού τις τουαλέτες για το χορό του Ορφέα! Κι έμενα ξύπνια μέχρι τις πρωινές ώρες ν΄ακούω τα τακουνάκια τους να χτυπάνε στο πλακόστρωτο τα ξημερώματα που γυρνούσαν κεφάτες αλαμπρατσέτα με τους άντρες τους στο σοκάκι μας.

Μεγάλωσα και μπήκα στο Πανεπιστήμιο. Κι έκτοτε γυρνούσαμε με τον αδερφό μου το Σαββατοκύριακο της τελευταίας Αποκριάς στη Λευκάδα για να βρεθούμε σ΄εκείνο τον περίφημο χορό του Ορφέα στο Πάνθεον.Για μένα ήταν η εκπλήρωση ενός ονείρου που δεν τέλειωνε ποτέ όσο κρατούσε η νιότη και όσο τα έθιμα παρέμεναν αναλλοίωτα στο νησί μου.

Ο συνωστισμός στο Πάνθεον ήταν τόσο μεγάλος, που οι άντρες έπρεπε να χορεύουν με τη σειρά τους. Με καρφωμένη στο πέτο τους μια κόκκινη ή μπλέ κονκάρδα σηκώνονταν να ζητήσουν τις κυρίες ή δεσποινίδες εκ περιτροπής όπως παράγγελνε ο ανιματέρ (συνήθως ο Βούλης αν καλοθυμάμαι) απο μικροφώνου . Τα βαλς, τα ταγκό, τα φόξ τρότ, τα τσάρλεστον ήταν σε πρώτη ζήτηση. Η κορνέτα του Καμινάρη ηχούσε δυνατά λες και βρισκόσουν σε τζάζ κλάμπ της Νέας Ορλεάνης.

Οσοι περισσότεροι καβαλιέροι ζητούσαν τις ανύπαντρες τόσο μεγαλύτερο σουξέ είχαν στις καρδιές των αντρών. Εγώ παρέμενα περιστοιχισμένη απο την παρέα του αδελφού που δεν επέτρεπε χορούς με άγνωστα αγόρια. Χαιρόμουν που με ζητούσαν και είχα μονίμως τη δικαιολογία του αυστηρού πειρβάλλοντος, γιατί δεν ήξερα πως να χειριστώ την ελευθερία μου ακόμη τότε.

Ωστόσο υπήρχε ο άγραφτος νόμος πως έπρεπε απαραιτήτως να χορέψεις με μασκαρεμένο άτομο αν σου το ζητούσε. Ετσι, βρέθηκα πολλάκις να χορεύω τσίκ το τσίκ με παλιές συμμαθήτριες ή συμμαθητές που έκαναν πλάκα μεταμορφωμένοι σε άντρες ή γυναίκες αντίστοιχα. Οταν η μεταμφίεση ήταν τόσο επιτυχημένη που κανείς δεν αναγνώριζε το πρόσωπο κάτω απο το μασκάρεμα, γινόταν το θέμα της συζήτησης στα πηγαδάκια μετα το χορό. Καταλήγαμε να φτάσουμε στα κρεβάτια μας τις πρωινές ώρες, αλλά ήταν κι αυτό μέρος της κουλτούρας του καρναβαλιού.

Τα χρόνια πέρασαν και ξενητεύτηκα εδώ στο Μόντρεαλ, όπου όλες οι μέρες και οι βδομάδες είναι επαναλαμβανόμενα ίδιες. Ωστόσο, πριν απο μερικά χρόνια ξαναβρέθηκα Απόκριες στη Λευκάδα και το έκανα θέμα μου να παρευρεθώ στο χορό του Ορφέα. Δυστυχώς το Πάνθεον είχε κατεδαφιστεί και ο χορός είχε μεταφερθεί σε αίθουσα ανιαρού ξενοδοχείου. Δεν υπήρχε η λάμψη στα πρόσωπα των ανθρώπων ούτε η χαρά εκείνων των παλιών χορών. Δεν υπήρχε τίποτε απο την ατμόσφαιρα του Ορφέα.

Ομως, η Λευκάδα έχει αναβιώσει τα προπολεμικά καρναβάλια της κι έτσι εκείνη την Κυριακή απόλαυσα μια απο τις ωριαότερες παρελάσεις της ζωής μου. Θαύμασα τα άρματα των παρεών , την πρωτοτυπία τους, τη ζωηράδα τους αλλά και τα παταλά τους. Ενιωσα πως η διάθεση της χαράς είχε φύγει απο τους χορούς και είχε βγεί βόλτα στο παζάρι.

Θάθελα να ξαναβρεθώ στη Λευκάδα Απόκριες να ζήσω καρναβαλίστικη παραφορά που θα φορτίζει τη μνήμη με χρώμα εδώ στις λευκές μονότονες μέρες του Μόντρεαλ.

31 comments:

  1. ...κι εγώ... κι εγώ θα ήθελα
    να ήμουν σ' ένα χορό αποκριάτικο, να χορεύω, δίχως να με αναγνωρίζει κανείς, να πειράζω νέους και κοπελιές λέγοντας τους τα μυστικά τους στ' αυτί, να τρελαίνοντε ποια είμαι κι πως τα ξέρω...!!! (μα, αφού ήμουν η δασκαλίτσα τους, και μου τα λέγανε... ως που ν' αρχίσει η ώρα του μαθήματος...)

    αχ! Ιουστίνη μου! Τί μνήμες ξεσήκωσες...

    Να είσαι πάντα καλά, καλή μου!
    Υιώτα, ΝΥ

    ReplyDelete
  2. αα εγώ όταν ήμουν πολύ μικρή ντυνόμουν κυρία με τις καμέλιες, με φρέσκιες καμέλιες από τον κήπο μας στο καπελάκι μου, και μαρκησία που ήταν ένα κατακόκκινο φανταχτερό φόρεμα σατέν με τούλια.η αγαπημένη μου δασκάλα στο δημοτικό ήθελε να ντύνομαι Πίπη Φακιδομύτη λόγω των φακίδων που είχα αλλά εμένα δε μου αρεσε. βέβαια στο τελευταίο αποκριάτικο πάρτυ που πήγα Πίπη ντύθηκα :)
    μετά μεγαλώσαμε και μπορούσαμε να συμμετέχουμε στο ξέφρενο πάρτυ του πατρινού καρναβαλιού κάθε χρόνο καινούρια στολή καινούρια χαρά.
    Καλή αποκριά

    ReplyDelete
  3. Γιώτα μου,
    Ετσι είναι αυτές οι μέρες στην ξένη, αφορμή αναμνήσεων απο τα ωραία χρόνια με τα χρωματιστά μας έθιμα. Είμαι σίγουρη πως οι εγγονές σου θα ετοιμάζονται για αποκριάτικο πάρτυ εκεί στην Αστόρια των Ελλήνων!
    Φιλιά

    ReplyDelete
  4. Τυχερή Μελισσούλα,
    ΠΟυ έζησες τα πάρτυ του τρελλού καρναβαλιού της Πάτρας!Εγώ δεν κατάφερα να πάω ποτέ, επειδή είμαι κοσμόφοβη και έχω ένα κόλλημα με την πολυκοσμία.
    Ωστόσο, στα φοιτηττικά χρόνια όλες τις εβδομάδες της Απόκριας ντυνόμασταν και τρέχαμε σε διάφορα πάρτυ. Μια φορά είχα ντυθεί μωρό φακιδομύτικο (όχι Πίπη!!!)
    Φιλάκια

    ReplyDelete
  5. Αχ Καναδεζα μου, τι ομορφη φωτογραφια ειναι αυτη! Η πιο ομορφη που εχεις βαλει ποτε στο μπλογκ! Και τι ομορφη ιδεα να ενσαρκωσεις τη σταχομαζωχτρα! Θα ξαναρθω αργοτερα να διαβασω με την ησυχια μου και να γραψω κι αλλα. Φιλακια πολλα!

    ReplyDelete
  6. Δεσποινάκι μου,
    Δεν ήταν δική μου ιδέα να ενσαρκώσω τη σταχομαζώχτρα, μάλλον το σχολείο θα μας το συνέστησε. Πάντως, ωραία μου πάει η αγροτιά, θα συμφωνείς.
    Εμένα μου έμεινε η ψέυτικη ελιά της τσιγγάνας και το γαρύφαλλο στ΄αυτί! Κι ας μην έχουν καταγραφεί στη φωτογραφική μηχανή, αυτή ήταν η πιο λαμπρή μέρα της προσωπικής μου Απόκριας!
    Φιλάκια

    ReplyDelete
  7. Αγαπημένη μου αγρότησα που θέριζες με το δρεπάνι ...καρδιές ανηποψίαστων αγοριών!
    Στη Λευκάδα γρήγορα για ξαφάντωμα!!!
    Φιλιά!!!

    ReplyDelete
  8. Ioυστινάκη τι ωραίο και 'καθαρό απαστράπτων' κοριτσάκι που ήσουν με την ίδια πάντα έκφραση στο πρόσωπο! Και μας έδωσες μια ώραια εικόνα από εκείνες τις ημέρες ? Τι σε μέλει βρε κορίτσι ντύσου εκεί κάνε λίγο πλάκα με τους εκεί Ελληνες τέτοιες μέρες, να με εκείνο τον κύριο Τελλίδη (εγώ αμέσως σου βρίσκω και παρέα )
    Φιλιά χχχχ

    ReplyDelete
  9. Να το κανονίσεις, ναρθεις και να πεταχτείς ως τη Λευκάδα. Μην αφήνεις να φωλιάζει μέσα σου η νοσταλγία..Ομορφη φωτογραφία Ιουστίνη μου
    φιλια, το διεθνές ριτσάκι ( σουχω πει ότι μ αρέσει ο τίτλος ; )

    ReplyDelete
  10. Θύμιε λατρεμένε.
    Λές να θέριζα και να μην το αντιλαμβανόμουν σαν την άλλη τη μικρή, που τόχε κάνει θέμα της; Ξέχασα να΄καταθέσω πως τη στολή της ανθοπώλισσας μου την είχε ράψει η νονά της πριν γεννηθεί η μικρή μας.
    Καλη Απόκρια με τα λουλούδια σου. Θα πάτε στο Ζάπειον;
    Να περάσετε υπέροχα!!!

    ReplyDelete
  11. Αγαπημένη Πηνελόπη, Ντία,
    Εγώ είμαι μακράν! Παρτυ Αποκριάτικα δεν γίνονται και ο Ράδιο Μάικλ είναι αφοσιωμένος παππούς. Θα βγεί με τον βασιλιά εγγονό του, που δεν χρειάζεται ούτε να ντυθεί γιατί τόχει το στέμμα εκ γενετής.
    Οσο για τα "μακρινά ξυνά σταφύλια", ορισμένα έθιμα δεν μεταφέρονται!
    Εσείς πάλι μέσα στα πριγκήπάτα τί θα ντυθείτε μετα κορασίδων;

    ReplyDelete
  12. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  13. Διεθνές Ριτσάκι,
    Το ξέρω το ρεπορτάζ γιατί κι απο κεί έχω περάσει. Μπορώ να πώ πως είναι απο τα καλύτερα, το διεθνές. Μαθαίνεις όλες τις ειδήσεις του κόσμου και αποκτάς μια σφαιρικότερη άποψη για τα πράγματα.
    Δίκιο έχεις, να κάνω ένα βήμα να μη φωλιάζει μέσα μου η νοσταλγία, αλλά αδυνατώ αυτή τη στιγμή. Θα έρθω τον άλλο μήνα και θα αναβιώσουμε αποκριάτικο κλίμα στο σπίτι μου, ναι;
    Οσο για τη Λευκάδα, οι χοροί της χάθηκαν οριστικά και αμετάκλητα. Μένουν μόνο τα καρναβάλια της.
    Καλές Απόκριες εκεί στην πατρίδα!

    ReplyDelete
  14. Αχ! τι μου θύμησες αγαπητή μου Ιουστίνη, όχι αποκριές δεν είχαμε αλλά είχαμε το δρεπάνι, μα και τα στάχυα έστω κι ας ήταν και από κριθάρι.

    Μα και το μισό σύμβολο της εργατιάς,

    Νασαι καλά στην Μοντρεάλη,

    Γαβριήλ

    ReplyDelete
  15. Αγαπητέ Γαβρίλη,
    Δεν είχατε εσείς χορούς και μασκαράδες; Στην Καφαλλονιά δεν γινόντανε πανηγύρια όπως στα υπόλοιπα Επτάνησα;
    Πάντως, χρειάζεται και το σφυροδρέπανο στις αγροτικές περιοχές,για να μην ξενχιόμαστε!!!
    Καλές Απόρκη στη Νέα Υόρκη (όλο και κάτι θα ετοιμάζετε εσείς οι ζωηροί!)

    ReplyDelete
  16. Αγαπητή Ιουστίνη,
    Ήταν η εποχή του εμφυλίου, και της κατοχής όταν μεγάλωνα, θα την αποκαλέσω "Αιματηρή" που δεν επέτρεπε τέτοια,
    Μετά, τώρα ασφαλώς υπάρχουν, αλά...

    Χαιρετισμούς
    Γαβριήλ

    υ.γ. Κοίτα στο Πυλαρος έχω μια φώτο από το Καρναβάλι της Αντίλλας Κούβα στο νότιο μέρος.

    ReplyDelete
  17. Γαβρίλη μου,
    Ωραία η φωτογραφία, αλλά ωραιότερο το τρυφερό νοσταλγικό σου κείμενο για τα δύσκολα χρόνια του αντρισμού στα καράβια.
    Καλή Απόκρια σε σάς εκεί κάτω.
    Να ρίξετε κι ένα χορό για μας!

    ReplyDelete
  18. Ηρωίδα Πηνελόπη,
    Εμείς ούτως η αλλέως την "σπάμε" την πλάκα μας με τα "μικροπαροικιακά" μας...
    Υπενθυμίζω ακόμη πως οι "ντίβες" και οι "εστεμμένοι" δεν μεταμφιέζονται!
    Καλό και τρελλό καρναβάλι σε όλους...

    ReplyDelete
  19. Ιουστινάκη, κ. Τελλίδη εγώ ντύθηκα !!! Καλές αποκριές σε όλους εκεί στον κρύο Καναδά φιλιά χχχχχ

    ReplyDelete
  20. Μιχάλη μου,
    Τάχασες παιδί μου. Σε χτύπησε το κύα της Αποκριάς και δεν συμμαζεύεσαι. Εστεμμένος ; Μα ποιός είσαι ο Κωσνταντίνος ή ο Μπουγάς; (χα!χα!)
    Καλή Απροκριά

    ReplyDelete
  21. Μασκερεύτηκες κιόλας Πηνελόπη μου; Επιτέλους, έφερες το πάρτυ στην άνευρη ζωή της βόρειας Αμερικής.
    Θα κάνετε τρελλίτσες σήμερα με τις Αλβιονίτσες;
    Να περάσετε υπέροχα όπου κι αν πάτε. Κι αν πάλι δεν πάτε, θα σας σκέφτομαι με πολλή αγάπη.
    Φιλιά αμασκάρευτα, αληθινά!

    ReplyDelete
  22. Καναδέζα μου γλυκιά,
    αν και δεν σε γνώριζα σε εκείνη την ηλικία, έτσι ακριβώς σε φανταζόμουν. Να θερίζεις με το δρεπάνι σου τα όμορφα και τα άσχημα της ζωής για να τα επεξεργαστείς αργότερα με την πένα σου. Χρόνια πολλά και ξένοιαστα!
    Εγώ ακόμη έχω στο κεφάλι μου τα κόκκινα κερατάκια της διαβολίτσας που φορούσα σε ένα αποκριάτικο παρτάκι προχθές. Γιατί παρτάκι και όχι πάρτυ; Γιατί η ξενοιασιά είναι κάτι που αναζητείται. Την αναζητούμε όσοι ψάχνουμε την αισιοδοξία στις δύσκολες μέρες που διανύουμε σε αυτή τη χώρα. Και όσοι βλέπουμε γύρω μας ανυποψίαστα αγνά χαμόγελα που δεν θέλουμε να χαθούν.
    Με φιλιά αποκριάτικα
    η παραμυθού

    ReplyDelete
  23. Ιουστίνη μου γλυκιά,
    τι μου θύμισες σήμερα!! Τις Απόκριες στο χωριό μου στην Κύπρο. Με τι λαχτάρα τις περιμέναμε! Τι μαγικές μέρες ήταν εκείνες. Με τις αυτοσχέδιες στολές μας γυρίζαμε το χωριό.
    Αν δουν από το Ριζοσπάστη την ωραία φωτο της Σταχομαζώχτρας με το δρεπάνι, θα σου τη ζητήσουν φαντάζομαι. Χα χα χα!!!!

    ReplyDelete
  24. Μαίρη παραμυθού γλυκειά,
    Θέριζα είναι αλήθεια, αλλά με τη ζωηράδα και την βιασύνη μου να τα προλάβω όλα.
    Είσαι τυχερή που ζείς Απόκριες εις τριπλούν με τα παιδιά σου. Και τα κερατάκια της διαβολίτσας να μην τα βγάλεις, σου πάνε γιατί τρυπάς τις συνειδήσεις με τους αλληγορισμούς σου.
    Καλή Απόκρια σε σένα και την οικογένεια
    Φιλιά

    ReplyDelete
  25. Καλά Μερόπη,
    Εγραψες την ατάκα της ημέρας! Πως δηλαδή θα πρέπει να καταθέσω τη φωτογραφία της σταχομαζώχτρας στο Ριζοσπάστη! Απαιχτο τσιτάτο, ομολογώ.
    Φαντάζομαι πως θα ήταν στην ξένοιαστη Κύπρο οι Αποκριές. Να τριγυρνάτε απο σπίτι σε σπίτι με τις μάσκες και να μη σας γνωρίζουν! Απίθανες αναμνήσεις, που αποτελούν τροφή για νοσταλγικό μηρυκασμό στην ηλικία μας!
    Φιλιά πρωινά ακόμη

    ReplyDelete
  26. Ιουστίνη μου καλό τριήμερο, καλά να περάσεις τις απόκριες. Τι θα ντυθείς;
    Πολλά φιλιά

    ReplyDelete
  27. Αγαπημένε Μπάμπη,
    Λέω για αλλαγή να ντυθώ Ιουστίνη και να μείνω στο σπίτι μου ήσυχη. Εσύ τί θα ντυθείς; Μηχανόβιος με κράνος;
    Θυμάσαι το περσινό πάρτυ μας;
    Φιλάκια γιορτινά

    ReplyDelete
  28. Για σου Ιουστινη,
    Συνχαρητηρια για το τελος του μηθυστορηματος σου. Οι ιστοριες σου ειναι υπεροχες και τοσο ζωντανες!!!! Ησουν παρα πολυ ωραια σταχομαζωχτρα. Εχω και εγω μια φωτογραφια μικρη ντημενη χανουμακι, και μου ελεγε η γιαγια οταν μεγαλωσα πως ολη την ημερα δεν πηγα στο μπανιο γιατι φοβομουν μην τυχων και δεν μπορουσαν να με ξαναβαλουν την φορεσια.
    Καλη σου νυχτα και καλες αποκριες

    ReplyDelete
  29. Μάρθα καλή μου,
    Συγχαρητηρια για την επιτυχία της κόρης σου. Φαντάζομαι πόσο δυνατή θα είναι για να γίνει δεκτή στην Ιατρική. Και φαντάζομαι πόση υποστηριξη έχεις δώσεις για να πετύχει τους στόχους της!
    Βρέξατε με σαμπάνια την επιτυχία; Και στο πτυχίο της.
    Οσο για τη χανούμισσα, ξέρω πώς είναι τα παιδιά. Δεν ήθελες να τελειώσει η μέρα για να μη βγάλεις τη στολή. Πόσο γλυκό κι αθώο.
    Καλό ταξίδι. Καλή πατρίδα.
    Φιλιά

    ReplyDelete
  30. ιουστινη μας, θερμα συγχαρητηρια για την ολοκληρωση του μυθιστορηματος σου και συνεχεια επιτυχιες!
    αντι για σταχυα, εσυ θεριζεις δαφνες!

    ReplyDelete
  31. Αγαπημένε Παναθήναιε,
    Πόσο έξυπνο το τσιτάτο, αντί για στάχυα, να δρέπω δάφνες! Μακάρι, απο το στόμα σου και στους Θού τ΄αυτί.
    Σ΄ευχαριστώ για τις ευχές σου. Είσαι πάντοτε σπουδαίος φίλος. Και μην ξεχάσεις, έρχομαι απο τις 15 Μαρτίου μέχρι αρχές Απριλίου. Πρέπει να δοκιμάσω τη θεία μαγειρική σου.
    Εξάπαντος!

    ReplyDelete