Μια εκ βαθέων συνέντευξη στο περιοδικό Fractal

Η συνέντευξη στην αεικίνητο συγγραφέα, ποιήτρια, κριτικό λογοτεχνίας, γυναίκα των Ελληνικών Γραμμάτων , δόθηκε πέρισι μετά την έκδοση του μυθιστορήματος "Ξυπόλυτες στην Αμμο" (εκδόσεις Αρμός)  για το περιοδικού πολιτισμού  Fractal!

Ιουστίνη Φραγκούλη: «Οι ιστορίες των κοριτσιών περνούν από την προσωπική μου ιστορία»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 «Από τη δική μας κρίση της Ελλάδας θέλω να πιστέψω ότι θα προκύψει η ανάγκη να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, να απλώσουμε το χέρι μας ζητώντας ή προσφέροντας βοήθεια. Αυτός ο αλτρουισμός, η αλληλοβοήθεια, αυτές οι απλές ουμανιστικές έννοιες ίσως να επανευρεθούν», υποστηρίζει και μοιράζεται τη ζωή της ανάμεσα σε Καναδά και Ελλάδα, δημοσιογραφία και λογοτεχνία. Η Ιουστίνη Φραγκούλη ολοκληρώνει τη διλογία που ξεκίνησε με τα «Ψηλά τακούνια για πάντα» υπογράφοντας το «Ξυπόλυτες στην άμμο» και ξανακερδίζει τον χρόνο. Αναγνωρίζοντας ότι «οι ιστορίες των κοριτσιών περνούν από την προσωπική της, τελικά, ιστορία».

-Κυρία Φραγκούλη, τι θα πρέπει να διαθέτει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας; Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Μια ιστορία θα πρέπει να διαθέτει ένα ξάφνιασμα στις αισθήσεις, μια μετακίνηση του κέντρου βάρους, λοξοδρόμημα, διαφορετικότητα. Και οι ήρωες ή ηρωίδες μου παίρνουν σάρκα και οστά όταν τους εντοπίσω . Τους διαλέγω για τις αρετές τους, διαφορετικές από εκείνες των συνηθισμένων ανθρώπων. Τότε τους κουβαλώ μέσα μου, μετά τους αγαπώ και τελικά τους κάνω πρωταγωνιστές της μυθοπλασίας μου.

-Ξεκινήσατε με μια βιογραφία «Η μοναξιά ενός ασυμβίβαστου», σε πολλά από τα βιβλία σας η ιστορία, οι ήρωες κάπου υπάρχουν, πιστεύετε ότι η λογοτεχνία, η μαγεία, υπάρχουν στην όντως ζωή;
Ξεκίνησα από τη βιογραφία του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος και νιώθω ευλογημένη γιατί έτσι πάτησα στο δημοσιογραφικό υλικό, αντλώντας στοιχεία από τα γεγονότα. Ύστερα πέρασα στη μυθοπλασία πατώντας πάντοτε σε αληθινούς ήρωες, που τους έπλασε έτσι η ίδια η ζωή. Η λογοτεχνία είναι μαγεία γιατί σου επιτρέπει είτε να γεννάς ιστορίες είτε να παίρνεις αφορμή από ανθρώπους και να μυθοποιείς τις ιστορίες τους.. Εγώ έχω διαλέξει το δεύτερο μονοπάτι.

-«Ψηλά τακούνια για πάντα» και «Ξυπόλυτες στην άμμο», αυτή η διλογία θα πρέπει για σας να είναι σημαντική. Να αναφερθούμε στην σημειολογία των παπουτσιών;
Ω ναι! Τα τακούνια τακ-τακ ηχούν ερωτικά και επιθυμητά στα αυτιά και τα μάτια των μικρών κοριτσιών, που βιάζονται να μεγαλώσουν και να λικνιστούν πάνω τους. Κι όταν ενηλικιώνονται και περπατούν στα ψηλά τακούνια, τότε έχουν κατακτήσει το όνειρο της γυναικείας ματαιοδοξίας. Αλλά το βάρος της ζωής τις κάνει να τα εγκαταλείψουν και να ξυπολυθούν στην άμμο κατακτώντας το κομμάτι της ελευθερίας που εξοβέλισε για μερικές δεκαετίες η γυναικεία ματαιότητα. Τότε ώριμες , αποδέχονται ότι το περπάτημα στα γυμνά πέλματα είναι απολαυστικό αρκεί τούτα τα πέλματα να βυθίζονται στην απαλή άμμο της καταλλαγής.

-Θα μπορούσαν αυτά τα δυο βιβλία να είχαν γραφτεί νωρίτερα;
Φοβάμαι πως όχι, καθώς οι ιστορίες των κοριτσιών περνούν από την προσωπική μου ιστορία και τα δικά μου βιώματα. Έπρεπε να έρθει το πλήρωμα του χρόνου για να γραφτούν τα δύο βιβλία με μια απόσταση σχεδόν δεκαετίας.

-Η δημοσιογραφία κατά πόσο συνάδει με την λογοτεχνία, ένας δημοσιογράφος όταν είναι και λογοτέχνης φροντίζει να διασώσει, να ερευνήσει, είναι κόντρα ρόλοι ή αλληλοσυμπληρώνονται τελικά;
Πιστεύω ότι η δημοσιογραφία αντιστέκεται στη λογοτεχνία, αλλά, τελικά, υποκύπτει στον χειμαρρώδη χαρακτήρα της. Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία μπορούν να συνυπάρξουν αγαστά στο μυαλό και στην πένα του συγγραφέα, μπορούν να συμπληρώσουν η μια την άλλη και να συγκατοικήσουν δημιουργικά χωρίς συγκρούσεις.

-Έχετε την απίστευτη τύχη να μας βλέπετε και από μακριά. Ζείτε κι εργάζεστε στον Καναδά, έρχεστε όμως πολύ συχνά, τι έχει αλλάξει μετά την κρίση;
Ναι έχω την τύχη και την ατυχία να ζω μακριά από το γενέθλιο τόπο. Μου λείπει ολοένα και πιότερο ο τόπος μου. Αλλά από την άλλη, βλέπω μακρόθεν την κατάσταση. Πολλά έχουν αλλάξει δραματικά στην Ελλάδα μετά την κρίση, έχουν συντριβεί οι άνθρωποι, έχουν χάσει τον τόνο τους, έχει υποχωρήσει η τέχνη. Η μελαγχολία με αγγίζει πανταχόθεν. Νιώθω πως ζω σε μια βομβαρδισμένη χώρα κάθε φορά που επιστρέφω. Δεν μπορώ να αντέξω το βλέμμα όσων ρωτούν σιωπηρά: γιατί;

-Τι έχει αλλάξει αμετάκλητα και τι μπορεί να διορθωθεί τελικά;
Σίγουρα έχει αλλάξει η διάθεση των ανθρώπων, έχει χαθεί το γέλιο και η αισιοδοξία. Δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει διόρθωση, προς το παρόν βλέπω ένα κράτος που εξακολουθεί άσπλαχνα και ανερυθρίαστα να συλεί τη μεσαία τάξη. Αυτή η τάξη χάνεται, θα μείνουν μόνο πλούσιοι και φτωχοί. Κι αυτό θα είναι η μεγαλύτερη απώλεια όλων.

-Μια εικόνα Ελλάδας που έχετε κρατήσει και εκείνη που βλέπετε τα τελευταία χρόνια με το που φτάνετε εδώ;
Να σας πω, εγώ κυνηγούσα πάντοτε την εικόνα της Ακρόπολης. Έκανα το γύρο της πόλης για να πάω στη δουλειά μου, περνούσα πάντα μπροστά από τον Παρθενώνα και καμάρωνα την τελειότητα της τέχνης. Και σήμερα, εκεί γυρίζω πάλι και πάλι γιατί πιστεύω σ’ αυτό το λαό που έχτισε Παρθενώνες και σμίλεψε Ερμή και Αφροδίτη, Καρυάτιδες…

-Κυρία Φραγκούλη, τι θεωρείτε γενναιότητα, επανάσταση σήμερα;
Γενναιότητα θεωρώ την ικανότητα να μπορείς να μετανιώνεις και να ζητάς συγγνώμη για τα λάθη σου,επανάσταση θεωρώ την πράξη της αντίστασης μέσα απο την τέχνη όποια κι αν είναι αυτή. Η καταγγελία, αυτή είναι επανάσταση.

-Χρέος μας;
Χρέος μας είναι να παραμείνουμε αλώβητοι παρά τους βοριάδες, να σταθούμε απέναντι στον εκφυλισμό που προτείνει η εποχή μας

-Μπορείτε να εξηγήσετε την βία της εποχής;
Α! Η βία είναι απότοκο αυτής της συμπίεσης, της ανέχειας, της μιζέριας που μαστίζει την Ελλάδα σήμερα. Η βία στο παγκόσμιο περιβάλλον είναι αποτέλεσμα του ετσιθελισμού των μεγάλων γεωπολιτικών παικτών.

-Υπάρχει κάποιο καλό απ’ όλην αυτή την κρίση;
Από τη δική μας κρίση της Ελλάδας θέλω να πιστέψω ότι θα προκύψει η ανάγκη να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, να απλώσουμε το χέρι μας ζητώντας ή προσφέροντας βοήθεια. Αυτός ο αλτρουισμός, η αλληλοβοήθεια, αυτές οι απλές ουμανιστικές έννοιες ίσως να επανευρεθούν.

-Η λογοτεχνία; Αυτά που γράφουμε σήμερα, κατά και μετά την κρίση, βρίσκετε ότι είναι κάπως διαφορετικά;
Πιστεύω ότι η δική μας λογοτεχνία είναι ακόμη εγωιστική, δεν έχει επηρεαστεί από την κρίση στο μεγάλο της μέρος. Λίγα δείγματα γραφής διακρίνω επηρεασμένα από τον πόνο των ανθρώπων.

-Τι μπορεί να κάνει η λογοτεχνία σ’ αυτήν εδώ την εποχή;
Μπορεί να ανακαλύψει τις βαθιές πληγές της Ελλάδας και να τις καταδείξει. Μπορεί να σκύψει πάνω τους και να τις χαϊδέψει, αντλώντας τα θέματά της από τη μεγάλη απογοήτευση που ζουν οι άνθρωποί μας σήμερα. Πιστεύω ότι ακόμη η λογοτεχνία μας παραμένει στη θεματολογία της προηγούμενης δεκαετίας, κυρίως γύρω από την ξενοφοβία.

-Πώς μας βλέπουν αλήθεια «οι απέξω»;
Οι απέξω μας έβλεπαν ως μιάσματα επί τρία χρόνια, καθώς προσπαθούσαν τα παγκόσμια μέσα να μας χαρακτηρίσουν ως τεμπέληδες, κλέφτες, φοροφυγάδες, εκμεταλλευτές της Ενωμένης Ευρώπης. Τελευταία, έχουμε κερδίσει τη συμπάθεια καθώς ο τροχός γυρίζει και η παγκόσμια αγορά αποφάσισε να μας ξαναδανείσει… Πρόκειται για ένα αστείο παιχνίδι εντυπώσεων.

-Την λογοτεχνία μας;
Φοβάμαι πως η λογοτεχνία μας δεν έχει μεγάλη τύχη. Η αγγλόφωνη λογοτεχνία που κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά δείχνει μεγάλη συμπάθεια στην αραβική λογοτεχνία και την αφρικανική. Εμείς δεν είμαστε πολύ κακομοίρηδες για να αρέσουμε.

-«Για την αγάπη των άλλων», είναι ένα βιβλίο σας που θα μπορούσε σε εποχή κρίσης να λειτουργήσει και ως δυναμωτικό, σαν πρόταση ζωής, να πούμε γιατί;
Για την Αγάπη των Άλλων προσφέρει την πρόταση του αλτρουισμού, αυτήν που θα ‘πρεπε να κυριαρχεί στην Ελλάδα της κρίσης.

-Υπάρχουν δεδικασμένες ζωές; Υπάρχει, τελικά, η γενιά της κρίσης;
Μα ναι, υπάρχει η γενιά της κρίσης που τώρα αντρώνεται κάτω από το φόβο της αβεβαιότητας για το αύριο. Αυτή η γενιά εξαναγκάζεται πάλι στη μετανάστευση κι αυτή είναι η σκληρότερη πραγματικότητα της κρίσης. Να μη μπορείς να ζήσεις στον τόπο σου, να είσαι αναγκασμένος να αναζητήσεις την τύχη σου αλλαχού. Να αποκοπείς από τις ρίζες σου όχι γιατί το επέλεξες αλλά γιατί αναγκάστηκες. Πόσες φορές θα ζήσει την φρικτή επανάληψη αυτή η χώρα;

-Το πιο αισιόδοξο και πιο απαισιόδοξο σενάριο για την εποχή;
Το πιο αισιόδοξο είναι να βγούμε από την κρίση δυναμωμένοι και γενναιότεροι.. Το πιο απαισιόδοξο είναι να χάσουμε εκτός από τα καλά μας και την ψυχή μας.

-Πώς είναι η Λευκάδα; Η Αθήνα; Πού διαπιστώνετε πιο βαριά την σκιά της κρίσης;
Η Λευκάδα έχει υποστεί μια καθίζηση αλλά η κρίση δεν είναι ορατή ιδίως το καλοκαίρι με την εισροή των τουριστών. Η Αθήνα πάλι είναι μια ρημαγμένη πόλη, σαν μια γυναίκα που γέρασε πρόωρα. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η πόλη στέγαζε το μισό δυναμικό των δημοσίων υπαλλήλων που έχασαν το ένα τρίτο των εσόδων τους χωρίς καμιά ελπίδα για ανάκαμψη, αντιλαμβάνεται το μέγεθος της καταστροφής.

-Και πώς μπορεί κάποιος να προστατεύσει τα τιμαλφή; Έχει αλλάξει ο αξιακός κώδικας σ’ αυτήν εδώ την εποχή;
Τα τιμαλφή πρέπει να επαναπροσδιορισθούν. Τα τιμαλφή πλέον είναι οι απλές ουμανιστικές έννοιες, της αγάπης, της προσέγγισης, της αλληλεγγύης, του αλτρουισμού. Αυτός είναι ο νέος αξιακός κώδικας. Ας μην αναζητούμε θυρίδες να τις καταχώσουμε μέσα, ας μοιραστούμε τη ζωή μας με τους άλλους.