Μια ποιητική κριτική για την Τρικυμία!

Το νέο βιβλίο της Ιουστίνης Φραγκούλη - Αργύρη και η τρικυμιώδης ιστορία του

Πιάνεις ένα καινούργιο βιβλίο στα χέρια σου. Και θέλεις να γράψεις γι' αυτό. Παρακάμπτοντας την πεπατημένη γραφή. Να σταθείς πάνω από νόρμες. Να βρεις ευφάνταστες χαραμάδες διαφυγής απ' το αυστηρό, άτεγκτα δομημένο πλαίσιο μιας συνηθισμένης, βλοσυρής βιβλιοπαρουσίασης.

Και, έτσι, αφήνεις τον εαυτό σου ελεύθερο. Γιατί μόνο η ελευθερία ανατρέπει τους κανόνες και δημιουργεί καινούργια σχήματα. Συχνά τρικυμιώδη σχήματα. Ξένα, αδόκιμα και δυσπροσάρμοστα στην αρχή, σαν μια απειλητικά ορμητική παλίρροια που, όμως, σχεδόν πάντα σε κατευθύνει σε γνώριμες, εσώτερες ακτές.

Ας πούμε, λοιπόν, ότι η ιστορία μας ξεκινάει κάπως έτσι. Τέλη της δεκαετίας του '90. Στο γυάλινο, επιβλητικό κτίριο της «Πελοποννήσου» στην οδό Μαιζώνος, ένας νεαρός συντάκτης, βράδυ Σαββάτου, στέκεται πάνω απ' τα τηλεγραφήματα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων.

Η ώρα είναι περασμένες εννιά. Το κτίριο, σχεδόν άδειο. Αλλωστε, το Σάββατο είναι η μόνη μέρα της εβδομάδας που οι δημοσιογράφοι δεν ξενυχτούν δουλεύοντας. Η έκδοση της επομένης, η κυριακάτικη έκδοση, κλείνει νωρίτερα και αυτό επιτρέπει στους ανθρώπους των εφημερίδων μια κανονική νυχτερινή έξοδο, σε μια κάπως νορμάλ ώρα.

Οχι, όμως, για τον νεαρό συντάκτη που απόψε έχει βάρδια. Ποιος ξέρει τι επιφυλάσσει η απρόβλεπτη τύχη του βαρδιούχου; Ενα βαρύ τροχαίο στην εθνική, έναν σεισμό, ένα έγκλημα πάθους, την παραίτηση ενός υπουργού; Κάτι, τέλος πάντων, αιφνίδιο, απροσδόκητο και ελκυστικά τραγικό που δεν μπορεί να λείπει απ' το φρεσκοτυπωμένο πρωτοσέλιδο του ξημερώματος.

Για την ώρα ο νεαρός συντάκτης ταξινομεί ένα-ένα τα τηλεγραφήματα του Πρακτορείου. Ωσπου την προσοχή του κεντρίζει ένα λιτό, συμπαγές κείμενο 350 λέξεων με προέλευση το Μόντρεαλ του Καναδά. Διατρέχει διαγώνια τις γραμμές - είναι ο τρόπος που έχει εφεύρει ώστε να κερδίζει χρόνο στην ανάγνωση- και επιστρέφει, πάνω αριστερά, στην υπογραφή του τηλεγραφήματος: «Μόντρεαλ, της ανταποκρίτριάς μας Ιουστίνης Φραγκούλη».

Να θυμάσαι, του είχε πει ο πρώτος του δάσκαλος στη δημοσιογραφία. Κάθε ρεπορτάζ, μικρό ή μεγάλο, πρέπει να είναι εύληπτο, μετωπικό και διαυγές. Και επειδή η δουλειά μας συγγενεύει με τη λογοτεχνία, τελικά είναι ο τρόπος που επιλέγεις τις λέξεις, ώστε το κείμενο να έχει στις άκρες του φτερά και ν' απογειώνει τη φαντασία.

Ενα τηλεγράφημα του ΑΠΕ, όπως το λέμε οι δημοσιογράφοι στη γλώσσα μας. Αυτή ήταν η πρώτη, εξ αποστάσεως, επαφή με την Ιουστίνη Φραγκούλη- Αργύρη. Για την ακρίβεια, με τα κείμενά της. Ατμοσφαιρικά, πολυεπίπεδα, γεμάτα σημειολογικές προβολές και επιδέξια κρυμμένους συμβολισμούς. Και χωρίς εκπτώσεις στην αυθεντικότητα του νοήματος και στις αρχές της είδησης.

Δεκαεπτά χρόνια μετά, ο νεαρός συντάκτης της ιστορίας μας, αυτή τη φορά ώριμος ρεπόρτερ, στην «Πελοπόννησο» της οδού Βαλτετσίου κοντά στο παλιό Αρσάκειο της Πάτρας, στη βόρεια πλευρά του κτιρίου, μεσημέρι Δευτέρας, αφήνει τις άκρες των δακτύλων του να ταξιδέψουν στο κομψά τυπωμένο ανάγλυφο ενός γαλανόλευκου εξωφύλλου.

Ακόμα κι αν κλείσει τα μάτια και επικαλεστεί την δύναμη της αφής, αναγνωρίζει αμέσως τη φορά των λαξευμένων γραμμάτων: Ιουστίνη Φραγκούλη - Αργύρη, Η Τρικυμία. Μυθιστόρημα, πρώτη έκδοση 10.000 αντίτυπα, εκδόσεις Ωκεανός.

Τρικυμία, λοιπόν. Αλλά ποια απ' όλες; Σ' αυτό μάλλον οφείλει ν' απαντήσει η συγγραφέας. Γιατί τρικυμίες υπάρχουν πολλές.

Πρώτον, η τρικυμία της ακατάπαυστης, μαγνητικής ανάγνωσης. Αυτής που σ' αιχμαλωτίζει και κάνει το βιβλίο μέρος της ύπαρξης σου για μέρες.

Δεύτερον, η τρικυμία του Πέτρου και της Πολέτ, των ηρώων της, που καταδύουν σ' όλες τις αναλαμπές του έρωτα και δείχνουν πόσο ψηλά και πόσο χαμηλά μπορεί να σε πάει ο αδολίευτος, ασυγκράτητος και ανεξέλεγκτος έρωτας.

Και, τρίτον, η τρικυμία που ξεσπά μέσα σου καθώς, σε κάθε σελίδα του βιβλίου, λες και μιλά ο Σάρτρ, ο Καμύ ή ο Σαίξπηρ, νιώθεις υπόκωφα ότι είσαι εσύ ο πρωταγωνιστής του κειμένου.

Να αιωρείσαι σαν πεταλούδα και να χτυπάς σαν σφίγγα, είχε πει ο Μοχάμεντ Αλι. Αυτό ακριβώς κάνει η Ιουστίνη Φραγκούλη - Αργύρη. Χτίζει ονειρικές εικόνες άλλα πάντα, στην άκρη του ουρανού, μικρά σύννεφα κυοφορούν μια ασυγκράτητη καταιγίδα. Και αυτό είναι εξωτισμός, είναι μαγεία, μια εναλλαγή συναισθημάτων που αν ψάξεις τη διακύμανσή της θα συναντήσεις όλα τα στάδια του έρωτα. Εκπληρωμένου και ανεκπλήρωτου.

Σωστά έχει ειπωθεί ότι κάθε βιβλίο έχει τόσες εκδοχές όσοι και οι αναγνώστες του. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει με την θεραπευτική «Τρικυμία» της Ιουστίνης.

Θεραπευτική, εξαγνιστική και χειρουργικά λεπτεπίλεπτη γιατί όταν γυρίσεις την τελευταία σελίδα του κειμένου, όταν αφεθείς στις λέξεις που παρομοιάζουν κάθε άνθρωπο με Νησί, κάθε οντότητα καταδικασμένη να συμβιώνει με «κακοποιά πνεύματα και ειρηνοποιούς δαίμονες», μόνο τότε νιώθεις αυτό το ωραίο σκίρτημα της ανθρώπινης, αισιόδοξης, και δοκιμασμένα γεμάτης δύναμης που αναρριχάται από μέσα σου.

Η «Τρικυμία» δεν είναι ένα καλοκαιρινό ανάγνωσμα. Είναι το καλοκαίρι της ανάγνωσης. Και όσοι πιστεύουν στον έρωτα, όσοι έστω μια φορά στη ζωή τους έφτασαν πολύ μακριά και λύγισαν για χάρη του, θα καταλάβουν αμέσως. Φτάνει να περάσουν το κατώφλι του βιβλιοπωλείου και να ζητήσουν τον μικρό τόμο, των 600 τόσων λέξεων, της βιτρίνας.

ΖΩΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ