Πρωταγωνίστρια ενός βιβλίου

Η πιό αγαπημένη φίλη μου, η συμμαθήτρια Αγγελική Σπηλιά, με την οποία συμπορεύομαι απο δεκατεσσάρων ετών στις σπουδές και στη ζωή, βρέθηκε στο πάνελ της παρουσίασης στο βιβλιοπωλείο ΘΕΜΑ.

Οντας μέρος των αναμνήσεων, αποτελώντας πρωτογενές υλικό για το σμίλεμα των πρωταγωνιστριών μου, η Αγγελική Σπηλιά, εξαιρετική φιλόλογος στο 1ο Λύκειο Καισαριανής,   ερμήνευσε το βιβλίο αγαπητικά όπως ταιριάζει στις κοινές μας αναμνήσεις.

Κικού, όπως σε λέω, ευχαριστώ που είσαι μαζί μου τότε και τώρα και πάντα!!!

Justinaki

 

 

Ξυπόλυτες στην Άμμο    

(Παρουσίαση στο βιβλιοπωλείο “Το Θέμα”)

 

                                                                         

         Ο χαρακτηρισμός μου, όπως ίσως θα έχετε δει στην πρόσκληση  ή στην αφίσσα της παρουσίασης, ως συμμαθήτριας μού δίνει το πλεονέκτημα μιας βιωματικής προσέγγισης του νέου μυθιστορήματος της συγγραφέως, μια και σ’ αυτό αναγνωρίζω πολλά στοιχεία από τη ζωή μας ως συμμαθητριών.

         Πράγματι, γνώρισα την Ιουστίνη Φραγκούλη στο 1^ο Δημοτικό Σχολείο Λευκάδας και η φιλία μας ξεκίνησε από τα αφελή παιχνίδια των παιδικών χρόνων και, όπως υποστηρίζει η ίδια στο βιβλίο της «Ψηλά τακούνια για πάντα» περί γυναικείας  φιλίας, αυτή σφυρηλατήθηκε και βάθυνε στα χρόνια της εφηβείας. Από τότε παραμένει το ίδιο απόλυτη και ειλικρινής. 

           Το νέο βιβλίο της Ιουστίνης Φραγκούλη- Αργύρη « ξυπόλυτες στην Άμμο» , από τις εκδόσειs  ΑΡΜΟΣ, αποτελεί το β΄μέρος της διλογίας της Λευκάδας, όπως το χαρακτήρισε η συγγραφέας. Ο μύθος, η υπόθεση, λοιπόν, έχει συντεθεί στο α΄ μέρος με τον τίτλο «Ψηλά τακούνια για πάντα», επίσης από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ. Και οι δύο τίτλοι, ενδιαφέροντες, ευρηματικοί, μας προϊδεάζουν για τους γυναικείους χαρακτήρες των έργων, κεντρίζουν τη φαντασία μας να δημιουργήσει, αλλά και την περιέργειά μας να απαιτεί ανυπόμονα ικανοποίηση μέσω της βαθύτερης γνωριμίας μας με τις ηρωίδες.

      Η διλογία θα μπορούσε να έχει τον τίτλο « οι συμαθήτριες», αφού αναφέρεται σε έξι κορίτσια, που φοιτούν στο ίδιο σχολείο και είναι αχώριστες φίλες. Μετά τα χρόνια της εφηβείας όμως, ένα τραγικό οικογενειακό γεγονός που συνέβη σε μία απ’ αυτές, τη Τζούλια, τις χωρίζει και τις απομακρύνει. Συναντιούνται περιστασιακά και μεμονωμένα στα χρόνια της ενηλικίωσης και των σπουδών. Ξανασμίγουν, μετά από πρόσκληση της Τζούλιας, στο μακρινό Μόντρεαλ με αφορμή τα 40^α  γενέθλιά της, όπως το είχαν υποσχεθεί πριν τις χωρίσει η ζωή. Το ταξίδι αυτό θα αποβεί καταλυτικό για τη μετέπειτα ζωή και τις σχέσεις τους.

      Έξι κορίτσια λοιπόν : η έξυπνη και χαρισματική Αθηνά με κλίση στις θετικές επιστήμες, αστροφυσικός˙  η Έμυ ωραία και αθλητική στα νεανικά της χρόνια, νηπιαγωγός ,εγκατεστημένη στο νησί τους˙  η Καίτη νόστιμη με ταλέντο στην υποκριτική, που περιορίστηκε σ’ ένα βιοποριστικό επάγγελμα, υποστηρίζει όμως την αγάπη της για το θέατρο ως χόμπυ˙  η Μαρία, φιλόλογος, πιο συντηρητική και ορθολογίστρια, που κάνει απρόσμενα μεγάλες ανατροπές στη ζωή της˙ η Νάνσυ , η πιο ανήσυχη και αμφισβητούσα τα πάντα, που γίνεται εν τέλει δικηγόρος με λαμπρή καριέρα˙ τέλος η κεντρική ηρωίδα, η Τζούλια, το κορίτσι με τα πολλά χαρίσματα και την πολλά υποσχόμενη οικογενειακή κατάσταση, βρίσκεται ξαφνικά στην χειρότερη θέση μετά από την τραγική αυτοκτονία του πατέρα της. Φυγαδεύεται, μπορεί να πει κανείς , από την μητέρα της στο εξωτερικό, όπου θα αναδειχθεί σε επιτυχημένη ζωγράφο. Θα βρει έναν πολύτιμο σύντροφο και συνοδοιπόρο στην ζωή της, χωρίς όμως να μπορεί να επουλώσει το ίδιο εύκολα και το εφηβικό τραύμα, καθώς η σκηνή της αυτοκτονίας του Τηλέμαχου Παπαμηνά την κατατρέχει διαρκώς.

      Η συγγραφέας αριστοτεχνικά διαγράφει τους χαρακτήρες των ηρωίδων της : επιλέγοντας στοιχεία από υπαρκτά πρόσωπα, τις συμμαθήτριες, πλάθει καινούριους χαρακτήρες , συνδυάζοντας  χαρακτηριστικά όχι ενός, αλλά περισσοτέρων προσώπων. Με αυτόν τον τρόπο οι χαρακτήρες γίνονται πιο σύνθετοι και ενδιαφέροντες ,καθώς υπηρετούν εύστοχα αλλά και καθορίζουν την εξέλιξη του μύθου.

      Στα « Ψηλά Τακούνια» παρακολουθήσαμε τις αναζητήσεις των κοριτσιών. Η κάθε μια ωριμάζει και δοκιμάζει να πετύχει την ολοκλήρωση από διαφορετικό δρόμο : άλλη μέσα από τη μητρότητα , άλλη μέσα από μια αμήχανη μορφή αυτοαναφοράς ψάχνοντας για το απόλυτο, άλλη μέσα από την Tέχνη και κάποιες προσπαθώντας να συνδυάσουν την οικογένεια με την καριέρα.

      Το ταξίδι του Καναδά ξαναθερμαίνει την παλιά φιλία, επαναπροσδιορίζει όμως και την τοποθέτηση των έξι γυναικών απέναντι στην ζωή. Γυρίζουν πίσω διαφορετικές ˙ έτσι στο δεύτερο έργο « Ξυπόλυτες στην Άμμο» η συγγραφέας με παράλληλη αφήγηση παρακολουθεί τις ηρωίδες της στην επόμενη δεκαετία της ζωής τους : καριέρα, οικογένεια, έρωτας, προσωπικές επιλογές. Όμως δεν τις κηδεμονεύει, ούτε τις κρίνει. Τις αφήνει ελεύθερες να πράξουν κατά το δοκούν. Μια ίσως ελαφρά κριτική απέναντί τους αποτελεί η μεταξύ τους αλληλοκριτική στους διαλόγους του μυθιστορήματος. Οι ηρωίδες πάντως μαθαίνουν μέσα από τις επιλογές και τα λάθη τους.

     Το φύλο δεν αποτελεί για την Ιουστίνη Φραγκούλη εμπόδιο για τις ποικίλες ευκαιρίες στην εξέλιξη των ηρωίδων σ’ αυτό το μεταφεμινι-στικό μυθιστόρημα. Τα πράγματα όμως δεν εξιδανικεύονται : Σε μια κοινωνία που μάλλον ακόμα μεροληπτεί υπέρ των ανδρών , δεν περνά ασχολίαστη η πιθανότητα αποτυχίας, ούτε και η λύση του συμβιβασμού με τα καθιερωμένα.

      Το έργο θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ένα γυναικείο μυθιστόρημα. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Παράλληλα, έστω κι αν αυτοί παρουσιάζονται στον αναγνώστη από την προοπτική των γυναικών, υπάρχουν και οι άντρες ήρωες , που θετικά ως αρωγοί ή αρνητικά, λόγω της αδιαφορίας και της ουσιαστικής απουσίας τους, επηρεάζουν καθοριστικά την πορεία των γυναικών, οδηγώντας τες σε μια βαθμιαία ωρίμανση και συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων του φύλου τους και των δεδομένων της ζωής τους.

      Οι ηρωίδες ,στο τέλος, μετά το γυρισμό και της Τζούλιας στη γενέτειρά τους, πατούν γερά στα πόδια τους, δεν χρειάζονται την επιτήδευση των ψηλών τακουνιών, αλλά με κερδισμένη την αυτοπεποίθησής τους κι έχοντας κλείσει τους λογαριασμούς με το παρελθόν χορεύουν ξυπόλυτες στην άμμο στο σκοπό της ειλικρινούς φιλίας.

      Πολυεπίπεδο το μυθιστόρημα της Ιουστίνης Φραγκούλη – Αργύρη. Η συγγραφέας με μια κουλτούρα κοσμοπολιτισμού μας μεταφέρει μαζί με τις ηρωίδες της στο Μόντρεαλ, την Αθήνα και τη Λευκάδα, στην οποία, όσες τυχαίνει να ανήκουμε στην ομάδα των συμμαθητριών, αναγνωρίζουμε παιδικές και εφηβικές αγαπημένες μνήμες, άλλοτε εξωραϊσμένες από την απόσταση του χρόνο κι άλλοτε κοιταγμένες μέσα από το φακό της πικρής εμπειρίας της ηρωίδας Τζούλιας. Η στενή σύνδεση με την πραγματικότητα και η αναφορά σε προσωπικά βιώματα και αυτοβιογραφικά στοιχεία της συγγραφέως  δίνει στην αφήγηση αυθεντικότητα και ρεαλισμό.

      Η αφήγηση κινείται στο παρόν, δεν λείπουν όμως οι αναφορές στο παρελθόν με την μέθοδο του flash-back σε σημεία, όπως οι ψυχαναλυτικές επισκέψεις στον ψυχίατρο, ο μονόλογος της Τζούλιας, το «παραλήρημα» της μητέρας της ή οι ευρηματικές επανεμφανίσεις των νεανικών ερώτων.

      Η Ιουστίνη κατόρθωσε να μας δώσει αριστουργηματικά ένα σπουδαίο ψυχογράφημα ,ένα σύνθετο μυθιστόρημα, που εστιάζει μεν στο κεντρικό θέμα της φιλίας μεταξύ των γυναικών και της πορείας των ηρωίδων προς την ωριμότητα και την αυτογνωσία, παράλληλα όμως θίγει κι άλλα θέματα πολύτιμα, όπως οι υπαρξιακές αναζητήσεις με οδηγό πάντα τον αγαπημένο της Καζαντζάκη, η αίσθηση της τιμής και της αξιοπρέπειας, οι ηθικοί κανόνες της εκάστοτε κοινωνίας και εποχής, η αγωνιστικότητα και η επιδίωξη της επιτυχίας και τέλος η ευτυχία μέσα από την ειλικρινή συνεύρεση με τον εαυτό μας.