Μοναδικός και Σπάνιος

Αφιερωμένο στο πονεμένο Κυλαμινάκι του Βουνού




Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Εφυγε με ανδρεία και λεβεντιά χωρίς φρούδες δημοσιότητες. Ετσι όπως είχε περάσει τη σύντομη ζωή του ο Μάριος Τόκας. Κι επειδή ο θάνατός του έτυχε στο γύρισμα του μήνα, ανέβαλα το κομμάτι γι αυτόν τον υπέροχο άντρα της μουσικής. Είπα να μην πενθήσω Πρωτομαγιάτικα, δεν θα τόθελε κι ο ίδιος ο ταπεινός συνθέτης.

Τον γνώρισα στο τέλος της δεκαετίας του 80 όταν έγραψε το «Σαν Τρελλό Φορτηγό» οδηγώντας το Γιάννη Πάριο στο δρόμο της αισθαντικής ερμηνείας. Ημουν νεαρή αρχισυντάκτρια στις 24 Ωρες, που έδρεπαν δάφνες λόγω της πολιτικής και οικονομικής ευρωστίας του εξαιρετικού εκδότη Γιώργου Κοσκωτά.

Η εταιρεία του Μάριου Τόκα μου έστειλε το LP κι είπα να μην το ακούσω γιατί ο Πάριος δεν με έπειθε με τις επιλογές του στα τραγούδια. Αλλά λόγω καθήκοντος το ίδιο βραδάκι βρέθηκα στο σπίτι μου ν’ ακούω μαγεμένη ένα δίσκο γεμάτο μουσικές και ενοχρήστρωση που δεν είχα ξαναζήσει στην Ελλάδα της αναβίωσης του ρεμπέτικου.

Ποιός είναι αυτός ο συνθέτης, αναρρωτήθηκα , που πήρε το Γιάννη Πάριο και τον έκανε ερμηνευτή; Ποιός είναι αυτός που θέλει να ξαναβάλει την Ελλάδα στους ευρωπαϊκούς ρυθμούς με δανεικό μπουζούκι; Ποιός θεόπνευστος μουσικός συνθέτει ήχους και παντρεύει διαφορετικά όργανα παραβιάζοντας τους κώδικες του κατεστημένου;

Ανακάλυψα πως το όνομά του ήταν Μάριος Τόκας και αν ήθελα μπορούσα να του πάρω συνέντευξη. Συναντηθήκαμε την επόμενη μέρα, γιατί δεν προλαβαινόμουνα να γνωρίσω αυτό το νέο πλάσμα στη μουσική σκηνή της Ελλάδας.

Ηταν σεμνός, γήινος, δεν είχε ούτε ψήγμα έπαρσης. Μου είπε πως ήταν Κύπριος, πως ήταν φιλόλογος και μουσικός μαζί. Μου μίλησε μελίρρητα για την πατρίδα της συμφοράς, για το στρατιωτικό του, για την προσπάθεια να ενσωματωθεί στην Αθήνα των συμφρόντων, για την επιλογή να τραγουδήσει ο Πάριος τα τραγούδια του «Τρελλού Φορτηγού».

Ο λόγος του ήταν συμπαγής, δεν πέταγες ούτε μια λέξη απο τις απαντήσεις του. Αμέσως τον κατέταξα στους μεγάλους, καθώς είχα προλάβει να πάρω συνέντευξη απο Χατζηδάκι και Θεοδωράκη και ταυτιζόταν σ’ αυτό το σπουδαίο ταλέντο του λόγου.

Διέκρινα πως ο Τόκας ήταν ένας αιρετικός συνθέτης, που έφερνε πίσω στην Ελλάδα μια τζάζ παντρεμένη με λαϊκό ρυθμό. Και ένα νέο ήθος στο λαϊκό τραγούδι, που ήδη κατρακυλούσε σε άλλα εύκολα μονοπάτια.

Ημουν περήφανη γι αυτή τη συνέντευξη όταν την παρέδωσα στο προϊστάμενό μου στις 24 Ωρες να την απλώσει δισέλιδο σαλόνι. Κι εκείνος την πήρε στα χέρια του και με τον πιό ωμό τρόπο μου είπε να την πετάξω στα σκουπίδια γιατί κανένας δεν γνώριζε το Μάριο Τόκα. Να τρέξω να πάρω συνέντευξη απο τον Γιάννη Πάριο στο κέντρο που τραγουδούσε.

Με έπιασε κανονική απελπισία. Γύρισα οδηγώντας το DCVάκι μου απο την Παλλήνη μέσα στο κλάμα για την αδικία του συστήματος. Ο προϊστάμενος δεν ήθελε να ξέρει τίποτε για το συνθέτη πίσω απο το δίσκο. Ηθελε να πουλήσει Γιάννη Πάριο προσβάλλοντας μια δουλειά μεστή νοημάτων κι ένα νεαρό άνδρα που τολμούσε στη μουσική.

Τηλεφώνησα στο Μάριο και του εξήγησα την κατάσταση. Δεν φάνηκε να ενοχλήθηκε κι ας γνώριζε πως η συνέντευξή του θα ακυρωνόταν καθώς το σύστημα της δημοσιότητας αναγνώρισε μόνον ερμηνευτές!

Ωστόσο, τότε είχα μια υπέροχη Κύπρια φίλη στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, τη Νίκη Μασούρα που έφυγε κι εκείνη στα 35 της χτυπημένη απο το καρκίνο. Τής ζήτησα τη χάρη να δημοσιεύσει στο ΑΠΕ τη συνέντευξη του Μάριου υπογράφοντας με το δικό της όνομα. Ναί, με τη μεγαλοσύνη της δέχθηκε να το κάνει για να μη χαθούν τα λόγια και το έργο του νεαρού συμπατριώτη της. Ετσι , η συνέντευξη του Μάριου Τόκα έκανε το γύρο της Ελλάδας.

Εκτοτε δεθήκαμε με το σεμνό άνδρα με αυτή τη σιωπηρή σχέση της αλληλοεκτίμησης , γιατί βρήκε γενναιοδωρία στην πράξη μου. Εγώ έφυγα στο Μόντρεαλ ακολουθώντας τη ζωή μου. Εκείνος έμεινε στην Ελλάδα μεγαλουργώντας με τις επόμενες δουλειές του απο τα Λαδάδικα μέχρι την Εθνική Μοναξιά και βάλε. Εγώ χόρευα ζεμπέκικα βαρειά με τα τραγούδια του εδώ στα ξένα. Αγαπημένο μου «Μοναδική Και Σπάνια» με τη φωνή του Μητροπάνου. Εκείνος μου άφηνε μηνύματα στον τηλεφωνητή πως σε κάθε συναυλία του περίμεναν τα εισιτήριά μου. Κι ας ήμουν απούσα.

Ο προϊστάμενός μου είναι διευθυντής σε ένα μεγάλης κυκλοφορίας έντυπο σήμερα. Και κάθε που βρισκόμαστε μου ζητάει συγγνώμη για εκείνη την απρέπειά του. Και δημοσιεύει διθυραμβικά κομμάτια για τα βιβλία μου. Τώρα με πιστεύει.

Κι ο Μάριος άφησε τη σφραγίδα του στη μουσική σκηνή της Ελλάδας με τις μουσικές του αλλά και με τη σεμνότητά σου. Για μένα είναι παναταχού παρών κι ας μην τον έχω συναντήσει σχεδόν μια εικοσαετία τώρα. Θα τον χορεύω και θα τον τραγουδώ. Ο Μάριος πάντα θα είναι φίλος μου γιατί τα χώματα δεν θα σκεπάσουν ποτέ την ύπαρξή του! Ούτε και το μεγάλο ταλέντο του!