Η πιο ωραία στιγμή

Το βράδυ της Παρασκευής δεν το φώτισαν μόνο οι υπέροχες παρουσίες των αγαπημένων προσώπων, αλλά και οι απρόσμενες κουβέντες για το βιβλίο και την υπογράφουσα αυτό. Κοκκίνησα για τους μοναδικούς λόγους που με γενναιοδωρία εξέφεραν οι πανελίστες μου. Αλλά αυτό συνολικό ΄κομμάτι της βελούδινης Ελένης Γκίκα με έκανε να νιώσω το τρέμουλο ενός μικρού κοριτσιού μπροστά στα καινούρια λευκά παπουτσάκια του Πάσχα. Θα το κρατώ κάτω απο το μαξιλάρι μου για πάντα, επειδή είναι δικό σου, επειδή με διαβάζεις μέσα έξω, επειδή θέλω να προστρέχω σ΄αυτό όταν με πληγώνουν οι συνθήκες.
Ελένη με τη βελούδινη παρουσία και τη μεταξένια φωνή Σ αγαπώ! Γιατί η αγάπη και η φιλία δεν έχουν σύνορα!!!Νικούν την απόσταση, το χρόνο.

Ιουστίνη

Αναζητώντας αενάως τον Χαμένο Παράδεισο...Της Ελένης Γκίκα

“Για την αγάπη των άλλων”, ό,τι κι αν έκανε,
για την αγάπη των άλλων μοιάζει να το 'κανε,
το σκεπτόμουν αρχίζοντας να γράφω για την Ιουστίνη

και αυτή τη φορά.

Την Ιουστίνη που γνώρισα αλλόκοτα, μυστικιστικά και παράδοξα.
Την γνώριζα ως συνάδελφο, μου είχε μιλήσει για κείνη κοινή και καλή φίλη, αλλά δεν είχε έλθει η ώρα φαίνεται.

Η ώρα έφτασε με το βιβλίο της... “Στις αγορές του κόσμου”. Ένα έργο, επίσης, αλλόκοτο και παράδοξο και νεωτερικό, όπου συνένωνε το προσωπικό με το διαχρονικό, τις ανθρώπινες ιστορίες με τα σταυροδρόμια του κόσμου. Το ψυχικό άλγος με την περιπλάνηση, το προσωπικό με το οικουμενικό, Εκανε τον ατομικό πόνο, δωρεά, και ομορφιά και μαγεία, Μεταμόρφωνε κάτι τόσο εφήμερο, σε αιωνιότητα.
Είχα γράψει, θυμάμαι, ένα μικρό σημείωμα.
Θυμάμαι τόσο καλά το βιβλίο!
Επικοινωνήσαμε. Αμέσως αισθάνθηκα ότι εδώ κάτι συμβαίνει.
Αλλά αυτό που υπήρξε τελικά αποκαλυπτικό, ήταν το διαδίκτυο και θα σας φανεί τρελό!
Εκείνη στον Καναδά κι εγώ σε μιαν ακρούλα πότε στο Κορωπί και πότε στο Χαλάνδρι.
Από το blog εκείνη, άλεφ στο δικό μου Γκόλεμ εγώ. Κι από επίσκεψη σε επίσκεψη, από σαλονάκι σε σαλονάκι, διαδικτυακό λέμε, ε? από βιβλίο σε βιβλίο, γίναμε φίλες! Καρδιάς.

Βρισκόμαστε όποτε έρχεται, αλλά είναι ωσεί παρούσα στη ζωή μου κι όταν απουσιάζει. Την νοιάζομαι και με νοιάζεται. Γενναιόδωρη απίστευτα, με ψυχικά αποθέματα θαυμαστά, το διαπίστωσα πρόσφατα στη Ρόδο σε κοινό μας ταξίδι. Οξυδερκής, δίκαιη, κομψή, ευαίσθητη, δοτική, με εκείνη την κοσμοπολίτικη αύρα.
Παντός καιρού, κυριολεκτικά.
Χαλκέντερη συνάδελφος (έχει ασχοληθεί με όλα τα είδη του ρεπορτάζ και με απίστευτη πάντοτε επιτυχία) χαλκέντερη και συγγραφέας, τελικά.
Πατώντας γερά σε τρεις βασικές σταθερές: Πατρίδα, Οδύσσεια και Νόστος, Παράδοση και Ορθόδοξος Πολιτισμός.
Γνωρίζοντας καλά τις τεχνικές της γραφής, τους απαράβατους όρους: δομή, ήρωες, πλοκή, αληθοφάνεια, ατμόσφαιρα, σφαιρική αντίληψη κόσμου.
Εξάλλου, πολυταξιδεμένη, μπορεί, είναι σε θέση να έχει αντίληψη σφαιρική.
Υποτάσσοντας πάντοτε το γλωσσικό οπλοστάσιο και τα αστείρευτα εκφραστικά της μέσα, στην ιστορία.

Για την αγάπη των άλλων, πάντοτε.

Στη “Μοναξιά ενός ασυμβίβαστου” ήταν το χρέος της να διασώσει την διαδρομή, τα έργα και τις ημέρες του αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος. Και το έκανε με μέτρο και σύνεση, δίκαια και συνετά.
Στο “Πετάει, πετάει το σύννεφο” την αθανασία του ενός, την ιστορία του παππού κάνοντάς την ανθεκτική κι αλώβητη μέσα στον χρόνο.
“Στις αγορές του κόσμου” η Κωνσταντίνα της ήταν η πληγή. Για κείνην άπλωσε την καρδιά της στο Σύμπαν.
Στα “Ψηλά Τακούνια Για πάντα”, το χρέος της στη Γυναίκα. Υπογράφοντας ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα και μεταφεμινιστικό, που κατ' εμέ δεν έχει ακόμα διαγράψει όλη του τη διαδρομή στη λογοτεχνία.
Με το “Ημερολόγιο Αβάνας- Η Κούβα στο Λυκόφως του Κάστρου” επέστρεφε. Εκεί που ήλπισε, πως θα νικήσει τον Χρόνο. Κι ήταν εκείνη που νίκησε, τελικά. Διασώζοντας καλοκαίρια, ταξίδια, αναμνήσεις, ανθρώπους και μια Κούβα μέσ' απ' τα μάτια της τόσο πολύ διαφορετική! Που ίσως και να χαθεί, το πιο πιθανό δηλαδή, να χαθεί στο μέλλον. Εχει προλάβει όμως η Ιουστίνη να την διασώσει έτσι αθώα, στο βιβλίο.

Με το καινούργιο της μυθιστόρημα “Για την αγάπη των άλλων” πέτυχε το ακατόρθωτο: να διασώσει ένα μεγάλο κομμάτι Ιστορίας και Ελλάδας, κι ελληνισμού. Μέσα από μια προσωπική ιστορία και μια συγκλονιστική, τελικά, οικογενειακή σάγκα.
Η ηρωίδα της, σχεδόν αρχετυπική. Αντιγόνη. Έξυπνη, όμορφη, μορφωμένη και σίγουρα τόσο μπροστά από την εποχή, ερωτεύεται με πάθος: Τη ζωή κι έναν άνδρα. Και γνωρίζει όλα αυτά τα διαχρονικά κι αρχετυπικά της ζωής: πάθος, ελπίδα, προδοσία, και ξεκινώ ξανά απ' την αρχή, γιατί ακόμα και η ζωή του ενός, πολλαπλοί κύκλοι είναι.
Στον αντίποδα, η γαλλοτραφής, πολίτισσα, ανδρόγυνη μάνα. Αναγκασμένη εκ των συνθηκών. Τα δυο πρόσωπα της ίδιας γυναίκας τελικά, και η ζωή που δεν έζησα και για τη μία και για την άλλη.
Διότι όπως σοφά θυμάμαι είχε στην Πολίτικη Κουζίνα από την ηρωίδα που αρνιόταν τον έρωτά της επωθεί, ότι εκείνο εν τέλει που μετρά και βαραίνει είναι και όσα αρνούμαστε να ζήσουμε γιατί έτσι πρέπει. Κι εδώ επιτρέψατέ μου να κάνω μια μικρή αλλαγή, εφαρμόζοντας ένα μικρό τέχνασμα ζωής που μου έχει μάθει η καλή μου φίλη Μάρω,
αντικαθιστώντας τα πρέπει με αξίζει,
για να ξεδιαλύνουμε τη γενναιότητα από τη δειλία μας στη ζωή, την προσωπική απόφαση του ενός από την υποταγή μας στη νοοτροπία των άλλων.

Το αποτέλεσμα, μια ιστορία νομοτελειακή σαν ζωή, εξάλλου είναι ζωή. Την έψαξε κυριολεκτικά την τράβηξε από το μανίκι την συγγραφέα της αυτή εδώ η ιστορία!
Και η Ιουστίνη, που είναι πάντοτε ανοιχτή να δει την πρόκληση και να αντιδράσει με συγγραφική γενναιοδωρία σε ό,τι αξίζει, ανταποδίδει στα πολλαπλάσια εκείνη την δωρεά.
Χαρίζοντας σε μιαν οικογένεια την αθανασία στην προσωπική τους πορεία και σε μια γυναίκα τη δικαίωση και το αλώβητο χρονικά πρόσωπό της. Στην ελληνική λογοτεχνία δε, ένα κομμάτι που έλειπε: εκείνο της ξενιτιάς, με τρόπους παντοίους: η ηρωίδα της ξένη στο σπίτι της, στην οικογένειά της, στον τόπο της, στην ξένη γη, εφόσον τόσο πολύ διαφορετική αλλά κι τόσο υπεύθυνα δική τους!
Ένα μυθιστόρημα σαν παλίμψηστο που σκιαγραφεί ως τοιχογραφία εποχής, όχι μόνο τη Νίσυρο, αλλά την Ελλάδα εκείνων των χρόνων: ήθη και έθιμα, νοοτροπία και πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο, το αμερικάνικο όνειρο, όλα βρίσκονται εκεί. Με ατμόσφαιρα που σε καθυποβάλλει, με χαρακτήρες σχεδόν ψυχαναλυτικούς, με γεγονότα που υπαινίσσονται περισσότερα κι απ' όσα αφηγούνται, με μια γλώσσα αυστηρή, λιτή και συγκρατημένη κατά πως αρμόζει. Με αποδοχή τέλους σοφή, αποκαλύπτοντας όλη τη νομοτελειακή δικαιοσύνη ζωής αλλά πάνω απ' όλα το έλεος! Με ένα εντυπωσιακό φράκταλ ζωής και πως η ζωή του ενός καθορίζει και συμπαρασύρει τους άλλους. Πως η Ιστορία συμπαρασύρει και καθορίζει την ιστορία του ενός. Μια αλυσίδα που δεν γίνεται εν τέλει να κοπεί ούτε κρίκος!

Ένα βιβλίο που μας χαρίζει ένα μεγάλο κομμάτι ελληνισμού και ένα μέρος από την χαμένη ταυτότητα που τόση ανάγκη έχει ο νεοέλληνας.
Από μια συγγραφέα που γνωρίζει γλωσσικούς και λογοτεχνικούς κανόνες τόσο καλά και που σέβεται όσο κανείς ιστορία, παράδοση, γυναικεία
μοίρα.
Καθόλου τυχαία η τόσο σπουδαία μέσα σε ένα μόλις μήνα διαδρομή (νομίζω είναι στη δέκατη χιλιάδα?) και η μεγάλη και συγκινητική ανταπόκριση των αναγνωστών.
Η Ιουστίνη παρακολουθεί μέχρι εσχάτων τις ανθρώπινες διαδρομές, δικαιώνοντας λάθη, επιλογές, θυσίες και πάθη.
Σε ένα βιβλίο όπου η Αγάπη ταυτίζεται με τη Ζωή.

Ιουστινάκι μου καλό, καλοτάξιδη μάτια μου, στα σταυροδρόμια του κόσμου και με αυτό το βιβλίο. Και για άλλη μια φορά σε ευχαριστώ για τη φιλία και την εμπιστοσύνη και για τον τρόπο που εξακολουθείς να βλέπεις γλώσσα, λογοτεχνία, φιλία και Ελλάδα. Για την αγάπη σου στις ηρωίδες που δικαιώνονται έτσι ή αλλιώς, για τη ζωή που έζησαν αλλά και για κείνη που αρνήθηκαν, διότι έτσι το θέλησαν οι καιροί.
Και επειδή είμαστε, τελικά, όλοι, ό,τι κάνουμε αλλά και ό,τι δεν κάνουμε!

Να είσαι πάντα καλά, να γράφεις, να ταξιδεύεις, να μας τα αφηγείσαι και να διασώσεις ό,τι αξίζει. Όπως γνωρίζεις έτσι με γενναιοδωρία και οξυδέρκεια να κάνεις καλά!
Σε ευχαριστώ και πάλι για το ταξίδι.

Ελένη Γκίκα, Νοε 2009