Η ανιστόρητη εξιστόρηση του Μουσείου Μπενάκη

Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Απο τις αρχές της άνοιξης μας βομβαρδίζουν και με τη σειρά μας βομβαρδίζουμε τους Ελληνες του Καναδά με την έκκληση να πάνε ώς το Μουσείο Πολιτισμού της Οττάβας για να επισκεφθούν την έκθεση με τίτλο The Greeks (Οι Ελληνες), που παρουσιάζεται στην καναδική πρωτεύουσα μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου απο το Μουσείο Μπενάκη.

Θεώρησα ηθικό χρέος μου να επισκεφθώ την έκθεση ως πολίτης αυτής της ηπείρου και ως περήφανη Ελληνίδα. Ετσι την περαμένη Κυριακή, που ήταν μια όμορφη φθινοπωρινή μέρα με τη φύση ντυμένη στα ιριδίζοντα χρώματα, ξεκινήσαμε με παρέα για την πρωτεύουσα.

Πρώτος και κύριος σταθμός του ταξιδιού ήταν το Μουσείο Πολιτισμού της Οττάβας, το οποίο δεν παύει να με εντυπωσιάζει για την επιβλητική αρχιτεκτονική του (έχει το σχήμα ενός τεράστιου ινδιάνικου κανό) και για τον πλαίριο φωτισμό του στο κυρίως λόμπι.

Οδεύσαμε κατευθείαν προς την έκθεση The Greeks με βαθύ το αίσθημα της περηφάνειας, καθώς το Μουσείο Μπενάκη κατάφερε να διεισδύσει με αυτή τη μικρή συλλογή αντικειμένων απο όλες τις φάσεις της ιστορίας της Ελλάδας (προϊστορία μέχρι 19ο αι.) στο μουσείο, που φιλοξενεί τον πολιτισμό των Ινδιάνων αλλά και διάφορους κατα καιρούς πολιτισμούς του κόσμου.

Η επιλογή των αντικειμένων - απο βάζα της προϊστορικής εποχής μέχρι παραδοσιακές στολές της Ελλάδας και μια πλούσια αναφορά στη βυζαντινή εποχή με την διαλάμψασα εκκλησιαστική τέχνη- κάλυπτε εν πολλοίς όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας απο το 3000 πΧ μέχρι τις μέρες της απελευθέρωσης. Ο φωτισμός –αρκετά ελλειπτικός για την κουλτούρα μας- ήταν το στοιχείο που δεν μου πήγε στο όλο στήσιμο της έκθεσης, που κατα τα άλλα ήταν πολύ προσεγμένη.

Ομως, αυτό που κυριολεκτικά δημιούργησε έκκρηξη στα σπλάχνα μου ήταν μια μικρή ανιστόρητη αναφορά στα ένθετα κομμάτια της αφήγησης της ιστορίας των Ελλήνων. Για την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας η πινακίδα έγραφε τα εξής:

During this period, the Greek world came under the authority of the Ottoman Turks, who arrived from Asia Minor and conquered Constantinople in 1453. By 1718, the Ottomans controlled almost all Greek territory. The Greek world nonetheless remained vital. In keeping with a Muslim tradition of tolerance, the Orthodox Christian Church was maintained by the Ottoman authorities. Greeks often occupied important positions in the Ottoman administration, and Greek communities at the parish, village and city levels enjoyed a form of self-administration.

Κατ αυτήν την περίοδο, ο Ελληνικός κόσμος περιήλθε κάτω απο την κυριαρχία των Τούρκων Οθωμανών, που ήρθαν απο τη Μιρκά Ασία και κατέλβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453. Μέχρι το 1718 οι Οθωμανοί κυριαρχούσαν σε ολόκληρη σχεδόν την Ελληνική επικράτεια. Ο Ελληνικός κόσμος ωστόσο παρέμεινε ζωντανός. Σύμφωνα με τη μουσουλμανική παράδοση της ανοχής , η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία διατηρήθηκε απ τις Οθωμανικές Αρχές. Οι Ελληνες συχνά κατελάμβαναν σπουδαίες θέσεις στην Οθωμανική διοίκηση και οι Ελληνικές κοινότητες στις ενορίες, τα χωριά και τις πόλεις απολάμβαναν ένα τύπο αυτοδιοίκησης.

Αυτή την ανιστόρητη παράγραφο την εντόπισε μια Ελληνοκαναδή της παρέας, η οποία έγινε έξαλλη για το θράσος να παρουσιάζεται σε επίσημη έκθεση του Μουσείου Μπενάκη ως γεγονός πως ο τουρκικός ζυγός των 400 χρόνων αμείλικτης κατοχής και καταπίεσης του ελληνικού πληθυσμού ήταν μια συγκυρία κατα την οποία οι Τούρκοι επέδειξαν την ανοχή της μουσουλμανικής κουλτούρας τους!!!

Φεύ! Αλας! Αλλοίμονον! Οι Οθωμανοί που έσφαξαν, λεηλάτησαν, καταπάτησαν κάθε πολιτική και θρησκευτική ελευθερία του σκλαβωμένου ελληνικού λαού για τέσσερις αιώνες γίνονται αίφνης δια Μουσείου Μπενάκη εν Οττάβα ήρωες, ανεκτικοί, φιλικοί της χριστιανικής κουλτούρας επειδή έδωσαν κάποια πικρά προνόμια στο Φανάρι κι επειδή χρησιμοποίησαν προς ίδιον όφελος την πολιτεία και τη γραμματοσύνη κάποιων Φαναριωτών!

Και οι λεηλασίες των ναών της Ελλάδας που αναφέρονται; Πού γράφονται οι σφαγιασμοί των ιερέων, ο προσηλυτισμός των Γενιτσάρων, η σύλληση των νεκροταφείων, το «Γιατί τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» κατα τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, μάρτυρα της ασφυκτικής οθωμανικής κυριαρχίας;

Και γιατί μέχρι σήμερα οι Τούρκοι εξακολουθούν να τρομοκρατούν το Πατριαρχείο, να κρατούν κλειστή της Θεολογική Σχολή της Χάλκης, να βιαιοπραγούν στους ναούς και τα ιδρύματα των Ελλήνων, να καταπατούν τις θρησκευτικές ελευθερίες της ελληνικής μειονότητας στην Πόλη;Γιατί κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μνημείο της Χριστιανοσύνης, την Αγιά Σοφιά, μεταβάλλοντάς την σε τζαμί;

Δεν είμαι εθνικίστρια, ούτε διεκδικώ εθνοφιλία. Αλλά θίγεται η ιστορική μου γνώση, όταν διαβάζω στη Μπενάκειο παραφιλολογία πως οι Τούρκοι υπήρξαν ανεκτικοί απέναντι στη χριστιανοσύνη και τον Ελληνισμό λόγω μάλιστα της ανεκτικής μουσουλμανικής κουλτούρας τους!

Και θίγεται η νοημοσύνη μου , η ελληνική μου ταυτότητα, η οντότητά μου όταν το Υπουργείο Πολιτισμού επιτρέπει στο Μπενάκειο Μουσείο να ταξιδεύει στα μουσεία του κόσμου, παραχαράσσοντας την ελληνική ιστορία έναντι μιας δήθεν νέας πολιτικής προσέγγισης προς τη γείτονα. Μετά τους Ελληνες, που συνωστίζονταν στο λιμάνι της Σμύρνης το 1922, τώρα οι Τούρκοι έγιναν φίλοι της χριστιανοσύνης;

Αιδώς Αργείοι. Είμαστε Ελληνες με απόλυτη γνώση της ιστορίας μας!





Το επιβλητικό λόμπι του Μουσείου Πολιτισμού της Οττάβα. Η οροφή έχει το σχήμα ενός ινδιάνικου κανό.