Γιώτα και Γαβριήλ, δυό λογοτέχνες της Αμερικάνικης Διασποράς

Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Τους γνώρισα στην Αστόρια, όπου ήμουν προσκεκλημένη συγγραφέας της πολυεθνικής έκθεσης βιβλίου τον περασμένο Οκτώβρη. Και ήρθαν εκεί μετα απο ειδοποίηση του φίλου Στράτου Δουκάκη (τί υπέροχος σύνδεσμος ο Μηθυμναίος μας!) να γνωριστούμε απο κοντά και να τα πούμε ως λογοτέχνες της Διασποράς.

Τον Γαβριήλ Παναγιωσούλη τον ήξερα ήδη απο το βιβλίο του Αχ! Νάξερα και με είχε εντυπωσιάσει απο τότε η αφηγηματική του δεινότητα αλλά και η εμπειρική καταγραφή του βιωματικού πεδίου του με ένα τρόπο ναίφ γι αυτό και γνήσιο.Στην έκθεση κατέφθασε με τον πλούτο των πολλών βιβλίων του.

Η Γιώτα Στρατή ήρθε με τον άνδρα της Δημήτρη και μου έφερε τα υπέροχα μικρά βιβλιαράκια της. Αρχόντισσα πραγματική στο λόγο και στη σκέψη. Μια κυρία των Ελληνικών Γραμμάτων, που αν ζούσε στην πατρίδα θα γνώριζε μεγάλης αποδοχής.

Διάβασα τα θεατρικά της έργα «Ο καταποντισμός της Αρχαίας Ελίκης», « Σαπφώ η Λέσβια Ιέρεια της Αγάπης» , «Συριανές Αγάπες» καθώς και την ποιητική της συλλογή «Εννέα Εντολές και Μια Αγέννητη». Εμεινα εκστατική με το βάθος των γνώσεων, την υπέροχη ιστορική της διαδρομή στα αρχαιοελληνικά κείμενα, την αναψηλάφηση των συμβολισμών μέσα απο τις αιώνιες ρήσεις. Κι ακόμη με το λυρισμό των ποιημάτων της, την αισιόδοξη ματιά της αλλά και το σαρκαστικό χιούμορ της στην κωμωδία «Συριανές Αγάπες»

Η Γιώτα Στρατή με μια βαθειά και ουσιαστική γνώση των αρχαιοελληνικών κειμένων αλλά και της ελληνικής γλώσσας στην υψηλότερη διάστασή της με έκανε ν΄αναρρωτιέμαι πώς τέτοια αληθινά ταλέντα χάνοται στη λήθη και την μακρότητα της ξενης γής. Πρόκειται για μια λογοτένιδα, άξια σύζυγο και μητέρα, που έκανε άξονα ζωής της συγγραφή αντλώντας τα θέματά της απο τις πιό αυθεντικές στιγμές του ελληνικού πολιτισμού και της γλώσσας μας.

Και το κυριότερο, μέσα απο την τριβή της με την ομογένεια της Αμερικής προσπάθησε να μεταφέρει αυτή την αιώνια δάδα του ελληνικού πνεύματος στη νέα γενιά των Ελλήνων προσαρμόζοντας τα περισσότερα έργα της σε θεατρικές παραστάσεις. Εργο μεγάλο και αναξιολόγητο σε όλες του τις διαστάσεις απο τις ντόπιες αρχές της ομογένειας ή απο τα Ελληνικά υπουργεία Πολτισμού και Παιδείας, είμαι σίγουρη.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης απο την άλλη δεν διακρίνεται για τη βαθειά γνώση του περι ελληνικού λόγου. Οταν μου παρέδωσε κάποια απο τα βιβλία του, μου ζήτησε να παραβλέψω τυχόν ανορθογραφίες με ένα σεμνό και γλυκό τρόπο.

Ομως μέσα απο τα πεζά κείμενά του στα βιβλία «Στέλιος ο Ελληνας», «Ο Αστροναύτης των Τροπικών», «Ο καθρέφτης και η ομίχλη» προκύπτει ένα αληθινό αφηγηματικό ταλέντο, που μεταφέρει σε εικόνες τον πλούτο των εμπειριών της περιπλάνησης του ναυτικού αλλά και του μετανάστη του μαγικού νοτιοαμερικάνικου νότου.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης συνθέτει εικόνες υγρές, πένθιμες, γιορταστικές σαν αυτές του Μάρκες με μια ιδιαίτερα απλή αλλά παραστατική γραφή, που εμβάλλει στην ατμόσφαιρα της Νότιας Αμερικής τον ανυποψίαστο αναγνώστη.

Η θάλασσα, οι γυναίκες, ο εφήμερος έρωτας, οι ναυτικοί και οι συνευρέσεις τους αποτελούν αγαπημένα του θέματα. Αλλά και η νοσταλγία για την πατρίδα Κεφαλλονιά , η αδικία της οικογένειας, η αλύπητη γραφειοκρατία της πατρίδας, η αβόλευτη ζωή του μετανάστη, η διαρκής οδύσσεια στς χώρες του κόσμου, τα συναπαντήματα με πατριώτες και άλλους ολότελα ξένους είναι τα λιμάνια της λογοτεχνικής αναζήτησης.

Ο Γαβριήλ Παναγιωσούλης αβέβαιος για τη γλωσσική αρτιότητα, δίνει έμφαση στις εικόνες, τα συναισθήματα, αυτοβιογραφούμενος στα περισσότερα κείμενα. Ισως γι αυτό ο λόγος του να είναι τόσο διαυγής χωρίς προσπόιηση καμιά. Ισως γι αυτό η λογοτεχνική ιστορία θα τον κατατάξει στους ασυμβίβαστους μοναχικούς ταξιδευτές της πένας.

Πάντως, τόσο η σοφιστικέ γλώσσα της Γιώτας Στρατή που πατάει γερά στα κλασικά στερεότυπα του ελληνικού λόγου, όσο και η αφηγηματική μαεστρία του Γαβριήλ Παναγιωσούλη, μου κράτησαν υπέροχη συντροφιά στις μελαγχολικές φθινοπωρινές μέρες του Μόντρεαλ.

Αγαπητοί λογοτέχνες της Αμερικάνικης Διασποράς είμαι ευτυχής που σας γνώρισα κι ευτυχέστερη που σας διάβασα λέξη-λέξη, σελίδα-σελίδα.