Λεύκη, το Νησί της Πορφύρας!

 

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

Οι δύο εκδόσεις του βιβλίου ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ (ελληνική και αγγλική) πέρασαν μια τεράστια περιπέτεια ώσπου να καταλήξουν στα χέρια μου. Τις έστειλε από το περασμένο καλοκαίρι η αγαπημένη μου φίλη Ιουλία Ζαφειράκη-Παπαδάκη αλλά οι καθυστερήσεις στα ταχυδρομεία λόγω πανδημίας καθώς και μια κατά λάθος τοποθέτηση του φακέλου σε λάθος ταχυδρομική θυρίδα έφεραν τα αντίτυτα στο σπίτι μου μόλις πριν απο μερικές εβδομάδες.

Ανοίγοντας το φάκελο ξεπρόβαλαν η ελληνική και η αγγλική έκδοση του βιβλίου ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ-ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ, που εκδόθηκε με την επίβλεψη του Μανώλη Ν. Παπαδάκη, γιού του μακαριστού αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη, ο οποίος έδρασε με την αρχαιολογική σκαπάνη του στο άγνωστο κι απόμακρο νησί.

Μέσα στο βιβλίο περιέχονται όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα του Νίκου Παπαδάκη που σε αντίξοες συνθήκες από το 1976-1987 πάλεψε με τα καιρικά φαινόμενα στο ξερονήσι αποκαλύπτοντας το νοτιότερο αρχαίο θέατρο της Ελλάδας και της Ευρώπης με 1000 θέσεις καθώς και κατεργασμένα κελύφη πορφύρας, της πολύτιμης πορφυρής βαφής αυτοκρατόρων και ευγενών.

Ποιό είναι όμως το Κουφονήσι; Είναι σήμερα ένα ακατοίκητο νησί που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Κρήτης. Οπως αναφέρεται στο βιβλίο με γλαφυρότητα: «Ένας τόπος μοναδικός, περήφανος, μοναχικός και απόμερος, φτιαγμένος από λευκή πέτρα, άμμο και λαμπερό φως. Απλώνεται με χαρη στην αγκαλιά του Λιβυκού Πελάγους....Μικρό και αυθεντικό στέκεται εδώ και αιώνες στο απέραντο γαλάζιο, διασώζοντας την ιστορία του και τα μνημεία του, διατηρώντας το μεγαλείο του παρελθόντος του και την ιδιαίτερη ομορφιά του. Το νησί αυτό έχει μακραίωνη ιστορία».

Το βιβλίο για το Κουφονήσι, που ολοκληρώθηκε με την ιδιαίτερη επιμέλεια του Μανώλη Παπαδάκη, γιού του αρχαιολόγου και της συζύγου του Ιουλίας Ζαφειράκη Παπαδάκη, είναι ένα εξαιρετικό αμάγαλμα πραγματικών και χρήσιμων πληροφοριών μαζί με τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις του Νίκου Παπδάκη αλλά και γλαφυρές φωτογραφίες που παραπέμπουν στη μοναδική ομορφιά του ακατοίκητου νησιού.

Η μορφολογία του εδάφους, η χλωρίδα και η πανίδα του, οι τόσες παραλίες του αναφέρονται με επιστημονική ακρίβεια δίνοντας στον αναγνώστη τα χρήσιμα εργαλεία της γνώσης.

Εκείνο όμως που πραγματικά εντυπωσιάζει τον αναγνώστη είναι πόσο γρήγορα η σκαπάνη του Νίκου Παπαδάκη έφερε στην επιφάνεια το αρχαίο θέατρο που χρονολογείται απο τη ρωμαϊκή εποχή (2^ο μΧ αιώνα) και φέρει 1000 καθίσματα ενώ βρίσκεται χτισμένο στο στόμιο μιας παραλίας.

Και τα άλλα ευρήματα του Νίκου Πααπδάκη , σπίτια, κοσμήματα, κτερίσματα τάφων, οικιακά σκεύη και άλλα αντικείμενα και κτίσματα πάνω στο νησί προέρχονται κυρίως απο την ρωμαϊκή εποχή αν και θεωρείται πως το Κουφονήσι κατοικήθηκε απο τους μινωϊκούς χρόνους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι επίσης ανακαλύφθηκαν δημόσια λουτρά σε υπεροπτική θέση με θέα τη θάλασσα όπου απο τον 1-4 μ.Χ αιώνα οι κάτοικοι απολάμβαναν τα λουτρά τους, σημαντικό στοιχείο της διασκέδασής τους εκείνη την εποχή.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αρχαία Λεύκη,όπως λεγόταν τότε το Κουφονήσι, αποτελούσε τον τόπο της παραγωγής του πορφυρού χρώματος, της λεγόμενης πορφύρας που χρησιμοποιούνταν μόνο απο αυτοκράτορες και βασιλιάδες για να βάφονται οι πορφυροί μανδύες τους. Η πορφύρα προέρχεται απο μικρά οστρακοειδή που αλιεύονται στην περιοχή, η δε επεξεργασία για την παραγωγή της πορφύρας ήταν επίπονη, μακρόχρονη και απαιτούσε χιλιάδες όστρακα.  

Όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Νίκος Παπαδάκης: «’Όποιος ήθελε να βάψει ένα ύφασμα, ένα ένδυμα , θα έπρεπε να το φέρει στη Λεύκη και να βαφεί στα εργαστήρια του νησιού με απόλυτη μυστικότητα σε ό,τι αφορά στη χρήση της βαφής από πορφύρα».

Έτσι, λοιπόν, αυτό το μικρό νησί έγινε ακριβός προορισμός για την βαφή από πορφύρα, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί του να είναι πλούσιοι και να απολαμβάνουν ευζωία, γι αυτό το θέατρο, γι αυτό τα δημόσια λουτρά, γι αυτό η πολυτελής διαβίωση των κατοίκων όπως διαφαίνεται απο τα ευρήματα του Νίκου Παπαδάκη.

Το Κουφονήσι είναι ένα βιβλίο όπου αποκαλύπτεται η άπλετη ομορφιά ενός άγνωστου στους πολλούς νησιού αλλά και η ιδιαιτερότητα της παραγωγής της πορφύρας, που αποτέλεσε στοιχείο πλούτου και ευημερίας.

Μέσα από το βιβλίο που μεταφράστηκε και στα αγγλικά, ο αναγνώστης μαθαίνει άγνωστες πτυχές της αρχαίας Λεύκης αλλά και την αφοσίωση του αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη στον ιερό σκοπό της ανακάλυψης της μακραίωνης ιστορίας του νησιού που λούζεται απο το Λυβικό πέλαγος και από το σκληρό φώς του ήλιου.

Πρόκειται για ένα πραγματιικά αποκαλυπτικό ανάγνωσμα περιτυλιγμένο με την αγάπη της συζύγου του μακαριστού αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη, της Ιουλίας Ζαφειράκη, αλλά και του γιού του Μανώλη Παπαδάκη, που επιμελήθηκε αυτή την καταπληκτική έκδοση. Κουφονήσι μου! Ακριβονήσι μου!