Υπαρξιακές Αγωνίες στον Αιώνα της Τεχνολογίας

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

Ο Σπύρος Βρεττός ήταν ο καθηγητής της ιστορίας στο Γυμνάσιο Λευκάδας όταν μεγαλώναμε ανέμελα κι ωραία στο νησί μας. Τον γνώρισα ως συγγραφέα μέσα από την «Ανάπαυλα», που είχε γράψει στα τέλη του 70 και είχε εκδώσει από τις εκδόσεις Καστανιώτη (1978).

Με είχε εντυπωσιάσει η γλαφυρή περιγραφή των τόπων αλλά και η βαθειά συναισθηματική φόρτιση των ηρώων του, που πάλευαν για να κερδίσουν το στοίχημα με το αναπάντεχο.

Διάβασα με μεγάλη αφοσίωση το έργο του «Αγωνία Επιβίωσης», όπου κυριαρχούσε το υπαρξιακό ερώτημα στο κοινωνικό σύνολο των ταξικών ανακατατάξεων. Εδώ λάτρεψα τη γλαφυρότητα του ύφους, την τελειότητα της γραφής, την δεινότητα σε όλα τα επίπεδα του λόγου. Ο Σπύρος Βρεττός με κατέκτησε με την συγγραφική του τελειότητα.

Το τελευταίο του έργο είναι μια συγκλονιστική τριλογία η οποία αφορά στο μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Ξεκίνησε με το το πρώτο μυθιστόρημα «Αγωνία Επιβίωσης» (εκδόσεις Γρηγόρης 2007). Αυτό το χρόνο κυκλοφορεί ο δεύτερος τόμος με τίτλο «Απίστευτο Μηχάνημα» (εκδόσεις Γρηγόρης).

Εδώ ο Σπύρος Βρεττός πραγματεύεται το απόλυτα
ζωτικό πρόβλημα, εκείνο δηλαδή της επιβίωσης στη συνολική του έκφανση. ... ένα μηχάνημα -μιας υπερεξελιγμένης τεχνολογίας - που θα σφραγίσει την προσωπική μοίρα του δημιουργού του, μπορεί να διερευνήσει όλες τις δυνατότητες της ευφυΐας, της ατομικής και συνολικής δράσης, της ανθρώπινης συνείδησης...
Μέσα σε μια πραγματικότητα που γίνεται όλο και πιο δυσχερής, απάνθρωπη και φονική, από τη συμπληρωματική δράση της ανθρώπινης σκέψης και των φυσικών στοιχείων με τη μορφή μιας νέας αδιευκρίνιστης οντότητας... Αναδύεται κυρίαρχο το αγωνιώδες ερώτημα, αν οι άνθρωποι διαθέτουν την επαρκή ευφυΐα - και την ηθική ποιότητα - ώστε να διασωθούν και να επιβιώσουν.
Η επήρεια που ασκεί το "Μηχάνημα" στον έναν από τους "τρεις ανώτερους Ερευνητές" στο διερευνητικό τους ταξίδι ανά τον κόσμο, (που είναι μαζί ένα ταξίδι αγωνιώδους εξόντωσης κι ένα ταξίδι για τη σύνταξη της Παγκόσμιας Γενικής Έκθεσης), του προκαλεί μια περίεργη μεταμόρφωση, που τον βοηθάει να συνειδητοποιήσει την όλη κατάσταση της πραγματικότητας. Ευκρινής συνείδηση και μια εξαιρετική ευφυΐα υπέρβασης, (και ως αναγκαιότητα), που διανοίγουν μια καινούργια προοπτική ελπίδας, οδηγώντας κι ως τις πιο λεπτές καταστάσεις ανθρωπιάς... "Ώστε μπορούσε να διαγνωσθεί εκ των προτέρων η πλάνη!... και η διαρκώς ανακύπτουσα, αιωνόβια πλέον!, τραγωδία..."
Όπου μοίρα της ιστορίας παύει να είναι... Η λειψή ανθρώπινη νόηση... Το διαρκές τεχνολογικό γίγνεσθαι και η αιωνιότητα της φιλοσοφίας... ...Ζωντανεύει μαζί - με τρόπο ανεπανάληπτο - και μια ερωτική ιστορία, - μέσα στην τεχνολογική υπερεξέλιξη - σε μιαν άλλη σύνθεση που κρατάει ζωντανή την ανθρώπινη ευαισθησία και αισθαντικότητα. Η ομορφιά της ζωής αντιφέγγει - και η διαιώνιση της ύπαρξης - και παραμένουν το αιωνίως ζητούμενο! Η ανθρώπινη φύση και οι σκεπτόμενες μηχανές, οι τρόποι χρήσης τους - και τα όρια εξέλιξής τους - σ' ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης ιστορίας και της ιστορίας του μέλλοντος χρόνου.


Ο Σπύρος Βρεττός σ΄αυτό το έργο εκφράζει την αγωνία του για την τεχνολογική εξελισιμότητα σε σχέση με τον ανθρώπινο παράγοντα. Μακριά από περιγραφικές αναφορές (όπως συνήθιζε ακόμη και στον πρώτο τόμο της τριλογίας) αφήνεται στο μαγικό μηχάνημα , το οποίο τον αφορά ως μέσον σύγκρουσης όχι μόνο με το ανθρώπινο είδος αλλά και με την ίδια τη φιλοσοφία.

Κοφτός, ερωτικός στο λόγο του, άμεσος, ευθύς ο Σπύρος Βρεττός καταθέτει πάλι τις υπαρξιακές αγωνίες του επαναλαμβάνοντας μέσα από άλλο πρίσμα τους φόβους του για το μέλλον της ανθρωπότητας, όπως υφίσταται σήμερα.

Εντιμος, τολμηρός, γενναίος στα συμπεράσματά του καθοδηγεί τον αναγνώστη στα κρύφια μονοπάτια της αγωνίας για την επιβίωση. Το «Απίστευτο Μηχάνημα» είναι ένα μυθιστόρημα που πρέπει να διαβαστεί στο σύνολο της τριλογίας, καθώς προσφέρει την παθιασμένη φιλοσοφημένη άποψη για την τεχνολογική παραφορά του 21ου αιώνα.

Υστερογραφήματα

Η Λευκάδα μας καίγεται κι εγώ παρατηρώ τις φλόγες να σέρνονται σαν στόμα δράκου στην καρδιά της ορεινής περιοχής, όπου βρίσκεται το πατρικό χωριό μου, η Εγκλουβή.

Φέτος την επισκέφθηκα και επαναπροσδιόρισα αυτή την αρχέγονη σχέση με την πατρογονική μου γή. Την ξαναλάτρεψα την Εγκλουβή μας, την ανακάλυψα πάλι μέσα από τις επισκέψεις στα σπίτια των συγγενών. Η βόλτα στην πλατεία του χωριού ήταν η επιτομή της ευτυχίας για την επιστροφή στις ρίζες μου.

Κάθομαι στο μπαλκόνι της Νικιάνας και παρατηρώ τα πυροσβεστικά αεροπλάνα να βουτάνε στη θάλασσα για ανεφοδιασμό. Κι όλο με πιάνει το παράπονο για όσα χάνονται από αμέλεια τα καλοκαίρια στην Ελλάδα. Είναι άδικο να παραδίνεται στις φλόγες η καταπράσινη ορεινή Λευκάδα μας.

Χθές έφαγα υπέροχη συναγρίδα στην «Ανάσα του Ζορμπά» με τον εξαιρετικό Εγκλουβησάνο στην καταγωγή καθηγητή της Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο δρα Γιώργο Κοντογεώργη και τη σύζυγό του Κατερίνα Παράσχη-Κοντογεώργη. Η συζήτηση μαζί τους ήταν μια απόλαυση και οι κουραμπιέδες που έφερε η Κατερίνα από το Νυδρί (με μπόλικα αμύγδαλα χωρίς ζάχαρη άχνη ) με άφησαν άναυδη για τη νοστιμιά τους.

Την προηγούμενη εβδομάδα φάγαμε φανταστική αστακομακαρονάδα στην ψαροταβέρνα του «Γιάννη» στη Λυγιά. Μπροστά στο κύμα με ένα καταπληκτικό σέρβις, κι ένα φρέσκο γαλακτομπούρεκο καμωμένο από τη λατρεμένη του σύζυγο, κατορθώσαμε να εντυπωσιάσουμε τους Ιταλούς προσκεκλημένους μας που ήρθαν από την υψηλή Πιέτρα Σάντα της παρακτίου Ιταλίας.

Νιώθω καλά που η Λευκάδα μας διαθέτει ωραίες ψαροταβέρνες με άποψη για το φαγητό και το σερβίρισμα. Θα επανέλθω με σκηνές από τη Λευκάδα, που την απολαμβάνω αυτό το καλοκαίρι παρά τη συναισθηματική πίεση της απώλειας. Σκηνές Μποσκέτου θα τις αποκαλέσω, γιατί κατοικοεδρεύω κάθε νύχτα στις παρυφές του παραδοσιακού μαγαζιού της πόλης μας μαζί με τη λατρεμένη παρέα των παιδικών χρόνων, που εμπλουτίζεται με νέα πρόσωπα διαρκώς.

Κλείνοντας θάθελα να πώ ότι το μέρος της κλασικής συνάντησης για παραδοσιακή πίτσα είναι το Old Navy του Πανταζή μας. Εκεί υπάρχει άποψη για την πίτσα και βέβαια οι λεβέντες του Πανταζή, σερβίρουν πλέον σπιντάτα καταργώντας το μύθο του πατέρα τους!!!

Ως την άλλη εβδομάδα γειά σας από Λευκάδα.