Της Ντροπής και της Μνήμης
Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη
Μια συγκινητική εκδήλωση με επίκεντρο το τελευταίο βιβλίο
της Κύπριας συγγραφέως Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπης με τίτλο ΤΗΣ ΝΤΡΟΠΗΣ
οργανώθηκε την περασμένη Κυριακή από την επίτιμο πρόξενο της Κύπρου στο
Μοντρεάλ Βίβιαν Κυριακίδου-Παμέλ, την Επιτροπή Αλληλεγγύης για την Κύπρο και
τον Σύλλογο Φίλων της Κύπρου.
Ο μεταφραστής του βιβλίου στα αγγλικά πρέσβης Αχιλλέας
Αντωνιάδης αναφέρθηκε στην πολιτική διάσταση του βιβλίου σχετικά με την
Αμμόχωστο και τα κατεχόμενα.
Η συγγραφέας μας περιήγησε με συγκινησιακό τρόπο στην
πόλη της Αμμοχώστου όπου μεγάλωσε ανέμελη με την οικογένειά της ώσπου της την
έκλεψε βίαια η τουρκική εισβολή. Οι αναμνήσεις από το εγκαταλελειμένο πατρικό
σπίτι της όταν το ξανά επισκέφθηκε το 2020 έφεραν ανατριχίλα στο κοινό, άλλωστε
αυτό είναι το περιεχόμενο των ιστοριών του βιβλίου της. Εικόνες στο εκράν
συμπλήρωσαν την ατμόσφαιρα της αφήγησης.
Είχα την τιμή και την περηφάνεια να αποκωδικοποιήσω τα
μηνύματα αυτού του εξαιρετικού αναγνώσματος που με πήγε στη χαμένη πατρίδα της
Βίβιαν.
Το βιβλίο είναι ένα γερό χαστούκι στους αμνήμονες.
Παρόντες μεταξύ άλλων ήταν ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Μόντρεαλ
Νίκος Καραλεκας, ο δικαστής Πίτερ Παμέλ, ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΜΜ Νικόλα Παγώνης και άλλοι πιστοί ακόλουθοί του
πολιτισμού!
Της Ντροπής
«Ένα βιβλίο με 73 σύντομες
ιστορίες, που περιγράφουν την φρίκη της Κατοχής στην Αμμόχωστο· την πόλη που
βρίσκεται στο ανατολικότερο σημείο της Κύπρου, καταλυμένη από την τούρκικη
στρατιωτική εισβολή του 1974, βιασμένη λεηλατημένη, αλυσοδεμένη. Από το 2020,
όταν η Τουρκία επέτρεψε την είσοδο σε συγκεκριμένους δρόμους της πόλης, οι
παλιοί της κάτοικοι ψάχνουν να βρουν στα συντρίμμια την παλιά τους ζωή. Η
συγγραφέας, πολίτης κι εκείνη αυτού του τραγικού τόπου, αφήνει σκέψεις και
αναμνήσεις να γίνουν λέξεις, ιστορίες κι τις αφήνει να πετάξουν ελεύθερα πάνω
από την πόλη· κάποτε ακούγονται σαν κραυγές πόνου, άλλοτε σαν νανούρισμα, σαν
τα παραμύθια που μας λέγανε στα παιδικά μας χρόνια, κι άλλοτε πάλι, σαν μικρές
ευχές, αν μπορούσε ποτέ να γυρίσει ο χρόνος πίσω. Να πάρουμε τα πράγματα από
την αρχή. Όλα όσα προηγήθηκαν κι όλα όσα ακολούθησαν εκείνη την εισβολή, ήταν,
λέει η συγγραφέας, μια μεγάλη ντροπή.» (από την περιγραφή του βιβλίου)
Η Αμμόχωστος λειτουργεί ως
συμβολικός τόπος, ενώ η Πράγα ως σκηνικό υπαρξιακής αναζήτησης. Η συγγραφέας
συνδυάζει την προσωπική εμπειρία με την λογοτεχνική φαντασία, δημιουργώντας ένα
πολυφωνικό σύμπαν που συνομιλεί με την Ιστορία, τη φιλοσοφία και την τέχνη.
Το βιβλίο αποτελεί μια
λογοτεχνική επιστροφή στην Αμμόχωστο, την πόλη-φάντασμα της Κύπρου, που
παραμένει πληγή ανοιχτή από την τουρκική εισβολή του 1974. Οι 73 σύντομες
ιστορίες της συλλογής, με έκταση μίας ή δύο σελίδων η κάθε μία, αποτυπώνουν τον
ψυχικό και ιστορικό αντίκτυπο της προσφυγιάς, της απώλειας και της μνήμης.
Η Αβρααμίδου-Πλουμπή
αξιοποιεί ποικιλία αφηγηματικών προσώπων — πρωτοπρόσωπη, τριτοπρόσωπη και
δευτεροπρόσωπη αφήγηση — για να δώσει φωνή σε φανταστικά πρόσωπα, όνειρα,
εφιάλτες και θραύσματα ζωής. Η γλώσσα της είναι ποιητική, με έντονη
συναισθηματική φόρτιση, ενώ οι εικόνες που δημιουργεί είναι συχνά μεταφυσικές,
σαν να αιωρούνται πάνω από τον χρόνο και τον τόπο.
Κάθε ιστορία συνοδεύεται
από φωτογραφία, προσβάσιμη μέσω QR code,
ενισχύοντας τη βιωματική εμπειρία του αναγνώστη και δημιουργώντας έναν διάλογο
ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα.
Επαναλαμβανόμενες
φιγούρες, όπως η γιαγιά Θεοδώρα, ο κύριος Σωκράτης και ο κύριος Σάββας,
λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι με προηγούμενα έργα της συγγραφέως,
δημιουργώντας ένα λογοτεχνικό σύμπαν που εξελίσσεται και βαθαίνει. Οι ιστορίες
διαπνέονται από μοτίβα ντροπής, απώλειας, λεηλασίας, αλλά και ελπίδας.
Ο τίτλος “Της Ντροπής” δεν
αναφέρεται μόνο στη γεωπολιτική ντροπή της εισβολής, αλλά και στη συλλογική
αμηχανία μπροστά στην εγκατάλειψη, τη λήθη και την αδυναμία επανόρθωσης. Είναι
μια κραυγή μνήμης και ταυτόχρονα μια πράξη αντίστασης μέσω της τέχνης.
Η συγγραφέας επιλέγει τη
μορφή της μικροϊστορίας — 73 σύντομα κείμενα που λειτουργούν σαν λογοτεχνικά
θραύσματα, σαν κομμάτια μνήμης που δεν ακολουθούν γραμμική αφήγηση αλλά
κυκλική, υπαινικτική, σχεδόν ονειρική. Η Αμμόχωστος δεν παρουσιάζεται ως τόπος
αλλά ως ψυχική κατάσταση: φαντασμαγορική, αόρατη, παρούσα μέσα από την απουσία
των ανθρώπων της.
Η χρήση διαφορετικών
αφηγηματικών προσώπων (πρώτο, δεύτερο, τρίτο όπως ανέφερα)) δημιουργεί ένα
πολυφωνικό σύμπαν, όπου η ντροπή, η απώλεια και η προσφυγιά δεν ανήκουν μόνο σε
ένα υποκείμενο αλλά διαχέονται συλλογικά. Η δευτεροπρόσωπη αφήγηση, ειδικά,
λειτουργεί σαν καθρέφτης: ο αναγνώστης καλείται να αναγνωρίσει τον εαυτό του
μέσα στην ιστορία, να νιώσει την ενοχή, την αμηχανία, την αδυναμία να δράσει.
Η γλώσσα είναι ποιητική,
πυκνή, με μεταφορές που δεν εξηγούνται αλλά βιώνονται. Οι φωτογραφίες που
συνοδεύουν τις ιστορίες μέσω QR code δεν λειτουργούν ως εικονογράφηση αλλά ως επέκταση της
μνήμης — σαν να προσπαθεί η συγγραφέας να αποκαταστήσει το βλέμμα εκεί όπου η
ιστορία έχει σβήσει.
Ο τίτλος «Της Ντροπής»
είναι ήδη μια φιλοσοφική δήλωση. Η ντροπή εδώ δεν είναι απλώς συναίσθημα, αλλά
υπαρξιακή συνθήκη. Είναι η ντροπή του επιζώντος, του ανθρώπου που θυμάται όταν
οι άλλοι ξεχνούν. Είναι η ντροπή της αδυναμίας να επιστρέψεις, να επανορθώσεις,
να αποκαταστήσεις το χαμένο.
Η Αμμόχωστος γίνεται
σύμβολο του μη-τόπου: ένας χώρος που υπήρξε αλλά δεν υπάρχει, ένας χρόνος που
συνεχίζει να κυλά χωρίς παρόν. Οι ιστορίες δεν προσπαθούν να ανασυστήσουν την
πόλη, αλλά να αναδείξουν την αδυναμία της ανασύστασης. Η μνήμη δεν είναι εργαλείο
αποκατάστασης αλλά πεδίο σύγκρουσης: ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό,
στο πραγματικό και το φαντασιακό.
Η συγγραφέας φαίνεται να
συνομιλεί με φιλοσοφικές έννοιες όπως η «οικειότητα του τόπου", η αρνητική
θεολογία της απουσίας, και η ερμηνευτική της σιωπής. Η ντροπή δεν είναι μόνο
πολιτική ή ιστορική — είναι οντολογική. Είναι η αίσθηση ότι κάτι έχει χαθεί
ανεπιστρεπτί, και η μόνη δυνατότητα να κρατηθεί σε μια κλωστή μνήμης είναι η
αφήγηση.
Πρόκειται για ένα έργο
πολυδιάστατο που αξίζει να διαβαστεί γιατί συγκινεί με την ειλικρίνεια και την
απλότητα των ιστοριών του.Ειναι ένα σπουδαίο βιβλίο που προσπαθεί να μιλήσει σε
ώτα μη ακουόντων ...
Τίτλος: Της Ντροπής – 73
Μικρές Βαρωσιώτικες Ιστορίες
• Συγγραφέας: Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλουμπή
• Εκδόσεις: Μελάνι
• Έτος έκδοσης: 2023
• Σελίδες: 168
• Είδος: Ελληνική λογοτεχνία, συλλογή διηγημάτων
Γνώρισα τη Βίβιαν και τον
σύζυγό της Δημήτρη σε ένα ταξίδι μου στην Πράγα μέσω του κοινού μας φίλου,
πρέσβη Ευθύιου Ευθυμιάδη . Δεν είπαμε πολλά εκεί αλλά την παρακολούθούσα μέσα
από το έργο της που είναι βαθειά βιωματικό με τη σφραγίδα της Αμμοχώστου, της
πατρίδας της στην Κύπρο από όπου την έδιωξε βίαια ο Αττίλας.
Η Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλουμπή γεννήθηκε το 1958
στην Αμμόχωστο της Κύπρου, πόλη που καθόρισε βαθιά το έργο και την ταυτότητά
της. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε
Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Στατιστική στο University of Washington
στο Σηάτλ των ΗΠΑ.
Εργάστηκε ως στατιστικός
στον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών και αργότερα ως Γενική Διευθύντρια
σε πολυεθνική εταιρεία έρευνας αγοράς. Το 1997 ανέλαβε τη διεύθυνση των
δραστηριοτήτων της εταιρείας στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, με έδρα την Πράγα.
Το 2000 ίδρυσε μαζί με τον σύζυγό της αναπτυξιακή εταιρεία στον οικοδομικό
τομέα στην Πράγα.
Λογοτεχνικό έργο
Η συγγραφική της πορεία
ξεκίνησε με το μυθιστόρημα Όταν θα πέσουν τα μαύρα (2004), το οποίο βραβεύτηκε
με το Α΄ Κρατικό Βραβείο της Κυπριακής Δημοκρατίας και μεταφράστηκε στα
τσέχικα. Ακολούθησαν πολλά και ποικίλα έργα της.
Το έργο της χαρακτηρίζεται
από έντονη συναισθηματική φόρτιση, φιλοσοφική εμβάθυνση και ποιητική γλώσσα.
Εξερευνά θέματα όπως:
• Η μνήμη και η απώλεια
• Η προσφυγιά και η ντροπή
• Η ταυτότητα και η σιωπή
• Η ιστορική και προσωπική ενοχή
No comments:
Post a Comment