Λευκαδίτικες συνταγές με ιστορία

 

Λευκαδίτικες συνταγές με ιστορία

Όλγα Μανωλίτση, Εκδόσεις Οσελότος, 2025

 

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

Σε μια εποχή όπου η γαστρονομία συχνά μετατρέπεται σε θέαμα και η παράδοση σε τουριστικό προϊόν, η Όλγα Μανωλίτση έρχεται να μας θυμίσει ότι η μαγειρική είναι, πρωτίστως, μνήμη. Το βιβλίο της «Λευκαδίτικες συνταγές με ιστορία» δεν είναι απλώς ένα σύνολο τοπικών συνταγών· είναι ένα έργο πολιτισμικής καταγραφής, μια πράξη αγάπης προς τη Λευκάδα και τις γυναίκες που τη μαγείρεψαν.

Η Όλγα μέσα από την αγάπη της για τα φυσικά προϊόντα του τόπου μας αλλά και με μια αισθητική υπέρβαση έχει αναδείξει την παλιά, αυθεντική κουζίνα της Λευκάδας. Συνταγές παλιές και ταυτόχρονα κλασικές φιγουράρουν στο βιβλίο της :τράγιο γιουβέτσι,μπακαλιάρο μπιάνκο, χταπόδι στο φούρνο με μανέστρα, σουπιές μαγειρεμένες με το μελάνι τους ή σουπιές με μάραθο και ντομάτα, χταπόδι κρασάτο φούρνου με πατατούλες, μπομπάρι, γαριδούλα τηγανητή από τη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας, μαριδόπιτα (ανοιχτή πίτα με φύλλο, μικρή μαρίδα και ρύζι), καθώς και τα παλαμίδια ή κολιό στο κεραμίδι (που λειτουργεί σαν σκεύος για ψήσιμο στη φωτιά), σοφιγάδο, σοφρίτο, διάφορες σούπες , κουκούτσες, αλμυρίθρες,σαβόρο ,τριανταφυλόξυδο,βοδινό μανέστρα, λαχανόπιτα με μυρωδάτα άγρια χόρτα, μελιτζάνες μαγειρεμένες με γλυκοπατάτες και κυδώνια ρυζόπιτα, η μακαρονόπιτα (με αυγά, γάλα, λάδι και τυρί) , το μπριάμ, μια πίτα από χοντρά πράσινα κολοκύθια.Και φυσικά είναι κορυφαία στην παραδοσιακή λαδόπιτα καθώς και σε πολλά γλυκά του κουταλιού’.

Η λατρεία της Όλγας για τη μαγειρική που ξεκίνησε από μια παρόρμηση να μοιραστεί τις ομορφιές της γεύσης με τους αγαπημένους της  και ιδιαίτερα με την λατρεμένη της εγγονή Φιλίππα, την οδήγησαν στην καταγραφή, αναπαραγωγή και δημιουργία των γεύσεων της Λευκάδας τις οποίες φωτογράφιζε με το κινητό της.

Αυτές οι φωτογραφίες χωρίς προσποίηση και στυλιστικές παρεμβάσεις όπως συμβαίνει στα εμπορικά βιβλία μαγειρικής, αναδείχθηκαν μέσα στο βιβλίο της , που αποτελεί θησαυρό γνώσεων για όλες τις γυναίκες που αναζητούν στην κουζίνα τους παραδοσιακές συνταγές.

Διαβάζοντας τις συνταγές και βλέποντας τις φωτογραφίες θαρρείς πως είσαι στους αγρούς της Λευκάδας και σου έρχεται στη μύτη το άρωμα του θυμαριού, της δάφνης, του βασιλικού, της ματζουράνας... θέλεις επιτόπου να δοκιμάσεις το πιάτο με τις μελιτζάνες, τις ντομάτες, τα τοπικά κρέατα που στα χέρια και στην ψυχή της Όλγας γίνονται έργα καθημερινής μαγειρικής τέχνης. Τα φαγάκια της Όλγας σου θυμίζουν τη μάνα σου που συζητούσε με τη γειτόνισσα τι θα μαγειρέψουν σήμερα βγαίνοντας πρωί στα μπαλκόνια τους να τινάξουν και να λιάσουν τα σεντόνια. Μπόλικο λευκαδίτικο λάδι, βούτυρο Κερκύρας, ξύδι από τριαντάφυλλα και πετιμέζι πλημμυρίζουν τις μνήμες σου μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της.

Η συγγραφέας δεν στήνει ένα γαστρονομικό εγχειρίδιο. Αντιθέτως, ξεδιπλώνει έναν κόσμο όπου η κουζίνα είναι τόπος μετάδοσης αξιών, βιωμάτων και ιστοριών. Κάθε συνταγή συνοδεύεται από ένα αφήγημα — άλλοτε τρυφερό, άλλοτε πικρό, πάντα αληθινό. Η γιαγιά, η μάνα, η γειτόνισσα γίνονται φορείς μιας σοφίας που δεν διδάσκεται σε σχολές αλλά προκύπτει στην καθημερινότητα.

«Η ουσία κρύβεται στην απλότητα, στη σοφία που διδάσκει η ίδια η ζωή – μέσα από τις μικρές χαρές και τις βαθιές λύπες της» γράφει η Μανωλίτση, και αυτή η φράση συνοψίζει το πνεύμα του βιβλίου.

Η γλώσσα της είναι καθαρή, ανεπιτήδευτη, σχεδόν προφορική — σαν να ακούς μια γυναίκα να σου μιλάει στην κουζίνα της, ενώ ανακατεύει το λαδοπίταρο ή σερβίρει φακές με σκορδαλιά. Οι μυρωδιές, οι υφές, οι εποχές περνούν μέσα από τις λέξεις, και ο αναγνώστης δεν διαβάζει απλώς· συμμετέχει.

Το βιβλίο είναι επίσης μια πράξη αντίστασης στη λήθη. Ανασύρει από τη σιωπή μορφές που χάθηκαν — γυναίκες φιλόσοφοι της καθημερινότητας, αφανείς ηρωίδες της γεύσης και της φροντίδας. Η Λευκάδα δεν είναι εδώ απλώς ως τόπος· είναι χαρακτήρας, είναι πατρίδα, είναι μήτρα.

Η Όλγα Μανωλίτση δεν γράφει για να εντυπωσιάσει. Γράφει για να θυμίσει. Και το καταφέρνει με τρόπο βαθιά ανθρώπινο, σχεδόν ποιητικό.

Το βιβλίο της είναι μια παρακαταθήκη της παραδοσιακής λευκαδίτικης κουζίνας για τις γενιές που έρχονται. Η αυθεντική κουζίνα της Όλγας Μανωλίτση εναρμονίζεται με την καινούρια εποχή της ελληνικής γαστρονομίας που διακηρύσσει: δεν θέλουμε άλλα «πειραγμένα» ελληνικά φαγάκια. Θέλουμε τα αληθινά , εκείνα των μαμάδων μας.