Η Μοναξιά Ενός βιβλίου

Της Ιουστίνης Φραγκούλη

Ενα βιβλίο –ιδίως μυθιστόρημα- έχει τρείς πράξεις. Την περίοδο της συγγραφής, οπότε ο γράφων ή η γράφουσα ενδοσκοπείται επί μακρόν για να αποτυπώσει την εσωτερική αλήθεια στο λόγο. Ο χρόνος τούτος είναι της μοναξιάς και της αυτοσυγκέντρωσης, καθώς η γραφή είναι μιά περίοδος επώασης συναισθημάτων ώσπου να γίνει η προβολή του εγώ στη σφαίρα του εμείς. Είναι μια εποχή επώδυνη, αφού ο συγγραφέας καλείται να κλείσει τ΄αυτιά και τα μάτια στις σειρήνες της περιρρέουσας ατμόσφαιρας προκειμένου να παρουσιάσει τις δικές του εικόνες και ιδέες, απαλλαγμένες απο τη διακειμενικότητα και τα άλλα σύνδρομα των έξωθεν επιρροών.

Η δεύτερη πράξη κι αυτή μοναχική λογαριάζεται. Ο συγγραφέας, μετά απο διορθώσεις επί διορθώσεων , παραδίδει το κείμενο στο εκδότη του. Κι εδώ στέκεται μόνος (εξαιρούνται οι ευπώλητοι συγγραφείς που έχουν μομέντουμ στην αγορά) απέναντι σε μιά ομάδα ανθρώπων του εκδοτικού οίκου που θα αποφασίσουν για την τύχη του έργου του: αν θα προχωρήσουν στην έκδοση, πότε , πώς και πόσα αντίτυπα θα εκδοθούν,ποιά διαφημιστική υποστήριξη θα απολαύσει το βιβλίο.

Η τρίτη πράξη είναι η μοναχικότερη. Το βιβλίο εκδίδεται και απλώνεται στα βιβλιοπωλεία δίνοντας τη μάχη να κερδίσει τον αναγνώστη κατ αρχήν και την ευρύτερη σκηνή της προβολής εκ μέρους των μέσων ενημέρωσης. Εδώ ο συγγραφέας μένει μονάχος να δώσει την πιό άνιση μάχη με ένα σύστημα, που έχει ήδη τους αγαπημένους του συγγραφείς και αρνείται να δώσει χώρο και χρόνο σε νέα πρόσωπα. Εδώ ο συγγραφέας υφίσταται την κορυφαία απομόνωση, καθώς βλέπει τους «διαπλεκόμενους» συγγραφείς (με την καλή την έννοια!) να απολαμβάνουν δημοσιευμάτων, συνεντεύξεων και κριτικών απο τους φίλους δημοσιογράφους και κριτικούς του χώρου.

Αυτή η περίοδος είναι της απόλυτης μοναξιάς και κορυφώνεται , όταν σε πείσμα κάθε έννοιας αξιοκρατίας, τα διάφορα συστήματα προβολής και προώθησης του ελληνικού βιβλίου, κάνουν μιά επιλεκτική πολιτική προκειμένου να δώσουν τα βραβεία της καλής λογοτεχνίας σε κάποιους εκλεκτούς του κύκλου. Τα ίδια βιβλία των ίδιων συγγραφέων, που αναπαράγουν τις κριτικές και τη δημοσιότητα βρίσκουν κατά το πλείστον το δρόμο να καταταχθούν στα καλύτερα της χρονιάς απο ομάδες κριτών, που δεν έχουν μπεί στον κόπο να διαβάσουν κάν τα οπισθόφυλλα άλλων πλήν ενίων βιβλίων.

Επομένως, τούτος ο κύκλος των επιβραβευόμενων βιβλίων είναι διάτρητος σε πολλά σημεία και γι αυτό τούτα τα αριστεία όπως και οι κριτικοί χάνουν ολοένα την πειστικότητά τους απέναντι στο αναγνωστικό κοινό.

Σε πείσμα αυτού του κύκλου σάς παρουσιάζω σήμερα ένα βιβλίο νεανικό, που τραβάει την ανηφόρα της μοναξιάς του αλλά θεωρώ πως είναι ένα μικρό διαμάντι στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή.

Ο τίτλος του είναι Ανθρωποχάταν (εκδόσεις Κέδρος) και συγγραφέας του είναι η Εφη Πυλαρινού, μαθηματικός και οικονομολόγος της Γούλ Στρίτ κατ’ επάγγελμα. Βγήκε στο χώρο της μυθοπλασίας έτσι ξαφνικά από διάθεση να μοιραστεί τις εμπειρίες της στο Μεγάλο Μήλο, όπως αποκαλεί σε όλο το βιβλίο της τη Νέα Υόρκη.


Πρόκειται για ένα πρωτότυπο ταξίδι στη φανταστική πόλη του Ανθρωποχάταν(μετάφραση του Manhattan) , δύο δίδυμοι ήρωες με κουλ γονείς και έξτρα κουλ γιαγιά που καταφέρνουν να πάρουν μέρος σ΄ ένα ξεχωριστό διαγωνισμό, το Σκεψαθώνιο, για να προσληφθούν στην Εγκεφαλοκαταιγίδα και να έρθουν αντιμέτωποι μ΄ ένα αναπάντεχο γεγονός (την κατάρρευση των δίδυμων πύργων )και να εμπλακούν σε μια απίστευτη περιπέτεια. Αυτός είναι με λίγα λόγια ο κορμός της ιστορίας μας, γύρω από τον οποίο η συγγραφέας επιχειρεί μια σάτιρα της σύγχρονης πραγματικότητας.

Το μυθιστόρημα της είναι μια αλληγορική παρουσίαση της ζωής στο Μεγάλο Μήλο όπου ζουν εκατομμύρια άνθρωποι υποταγμένοι στους ξέφρενους ρυθμούς του. Το σκηνικό του είναι δομημένο γύρω από την ένταση της χρηματαγοράς, τη Γουόλ Στριτ, τον καταμερισμό της εργασίας, τον αυτοματισμό, την τρομοκρατία αλλά και τις προλήψεις. Όλα τα σύνδρομα της σημερινής κοινωνίας προβάλλουν γραμμένα με πνευματώδη τρόπο σ' αυτή τη σάτιρα για το Ανθρωποχάταν, την πόλη με τις πολυεθνικές «Γύρω -γύρω όλοι» γειτονιές.

Η Εφη Πυλαρινού επιχειρεί κυρίως ένα παιχνίδι με τη μετάφραση των αμερικάνικων συμβολικών λέξεων στα ελληνικά, καθώς παρουσιάζει το Brainstorm ως Εγκεφαλοκαταιγίδα, το Manhattan ως Ανθρωποχάταν, την Wall Street ως Τοιχοδρόμο και άλλες ευρηματικές μεταφράσεις που δείχνουν την προσπάθειά της να διεισδύσει στην αμερικάνικη νοοτροπία μέσα απο την απείραχτη ελληνικότητά της.

Η ίδια παρουσιάζει τη ζωή στο Μανχάταν στις διάφορες καθημερινές φάσεις του με αιχμή του δόρατος τη χρηματαγορά της πόλης, που αναπνέει γύρω απο το δολάριο. Η Εφη Πυλαρινού σαν ένα μεγάλο παιδί που δε χορταίνει να μεταφέρει τις εντυπώσεις του απο τον κόσμο της υψηλής τεχνολογίας και του ανελέητου οικονομικού παιχνιδιού, δίνει τη δική της ερμηνεία για την καθημερινότητα των Νεοϋορκέζων κάνοντας όλους εμάς κοινωνούς της.

Η επιλογή να χρήσει πρωταγωνιστές του μύθου της τους δύο χάι τέκ δίδυμους έφηβους, το Ζούκου και τον Ζούκου-Ζούκου, δείχνει την πρόθεσή της να οδηγήσει τον αναγνώστη στην τρομοκρατική επίθεση της 9ης Σεπτέμβρη, πράγμα που δεν ολοκληρώνει καθώς μένει μόνο σε μια συμβολική περιγραφή.

Ιδιαίτερη σημασία έχει το κεφάλαιο το αφιερωμένο στη γιαγιά, καθώς η Εφη Πυλαρινού μεταφέρει τη συναισθηματική της τρυφερή εξάρτηση απο τη γενέτειρά της μέσα απο τον κόσμο των παραδοσιακών φαγητών και μυρωδιών της Ζάκυνθος, μέσα απο την αγάπη για την πανδαμάτορα γιαγιά των παιδικών μας χρόνων.

Σε όλο το μυθιστόρημα, που απευθύνεται σε ψαγμένους έφηβους και ενήλικες με νεανική καρδιά , κυριαρχεί πυκνότητα γραφής και αλληγορίας. Υπάρχουν στοιχεία οικειότητας με το Μανχάταν και μια πρόθεση πετάγματος απο τη μιά πραγματικότητα στην άλλη.