Της Ιουστίνης Φραγκούλη
Μεγάλωσα στη Λευκάδα ακούγοντας τις ιστορίες του πατέρα μου πως ήρθε-λέει- στις αρχές του 20ου αιώνα ένας γερμανός αρχαιολόγος, ο Δαίρπφελδ, που έκανε ανασκαφές για να αποδείξει τη θεωρία του πως η Λευκάδα ήταν η ομηρική Ιθάκη και όχι το σημερινό νησί της Ιθάκης.
Ο πατέρας μου όταν ήμσταν παιδιά μας ξεναγούσε στην Παλιοκατούνα, όπου οι παππούδες είχαν λιοστάσια, αναφέροντας επίμονα και συχνά πως εκεί βρισκόνταν τα μυθικά παλάτια του Οδυσσέα και πως ο γερμανός αρχαιολόγος -αν προλάβαινε -θα είχε αποδείξει την περίφημη θεωρία του .
Είχα πλέον πεισθεί πως πατούσαμε τα χώματα της αληθινής Ιθάκης εκεί στο αγαπημένο μου νησί και το μουσείο Δαίρπφελδ στην Αγία Κυριακή ήταν η πιστοποίηση πως τα λόγια του πατέρα μου δεν ήταν πτερόεντα αλλά μια πραγματικότητα που συγκλόνισε τον κόσμο της έρευνας για την προκλασική αρχαιότητα στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Ωστόσο, ο Δαίρπφελδ δεν κατόρθωσε να αποδείξει με απτά στοιχεία τη θεωρία του κι έτσι η αρχαιολογική κοινότητα θεώρησε αιρετικό το γερμανό αρχαιολόγο, παραχωρώντας του το δικαίωμα της απλής ρομαντικής αναφοράς. Μόνο, τα ευρήματα απο ένα τυχαίο εκσκαφέα σε δρόμο της Νότιας Λευκάδας λίγους μήνες πρίν, που έφεραν στο φώς ένα πρωτομυκηναϊκό τάφο, αναθερμαίνουν την θεωρία του Δαίρπφελδ.
Πάντως, μέσα στο εξελισσόμενο νέο σκηνικό, η δρ Βιβή Κοψιδά Βρεττού ετοίμασε ένα εκπληκτικό λεύκωμα με τις σημαντικότερες ασπρόμαυρες φωτογραφίες που τράβηξε ο Δαίλπερφ και η ομάδα του στα σημεία, όπου θεωρούσε πως βρίσκονταν οι ομηρικές μαρτυρίες.
Το βιβλίο με τίτλο Η Λευκάδα του Wilhem Dorpfeld απο τις εκδόσεις Fagotto books είναι ένα αριστούργημα αισθητικής καθώς μέσα απο τις φωτογραφίες του γερμανού αρχαιολόγου ξεδιπλώνονται οι ανέπαφες ομορφιές της Λευκάδας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Πρόκειται για μια τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά), η οποία συνοπτικά μέσα απο την λαφυρή και επιστημονικά τεκμηριωμένη γραφή τη δρος Κοψιδά-Βρεττού οδηγεί τον αναγνώστη στην ανακάλυψη της θεωρίας του γερμανού αρχαιολόγου. Οπως επισημαίνει η επιμελήτρια της έκδοσης στον πρόλογό της:
“Τη Λευκάδα ,δυό χρόνια αργότερα θα την αναγνωρίσει πρωτεύουσα του οδυσσειακού βασίλειου, με ταξιδιωτικό οδηγό την ομηρική Οδύσσεια. Κι έκτοτε, έως το γέρμα της ζωής και της επιστημονικής του δράσης, η Λευκάδα θα προσδώσει στη θεωρία του περι ομηρικής Ιθάκης το υλικό και τη συνεκτικότητα των στοιχείων για να διαβάσει ιστορικά το νόημα του ομηρικού μύθου.”
Μέσα απο τον πρόλογο της δρος Βιβής Κοψιδά- Βρεττού περνούν οι σχέσεις τους γερμανού αρχιαολόγου με τους ντόπιους συνεργάτες του και προπάντων με την οικογένεια Στεργιώτη απο το Νυδρί, όπου ο Δαίρπφελδ φαίνεται πως εστιάζει το κέντρο του ομηρικού βασιλείου του Οδυσσέα. Αναφορά γίνεται και στον καθηγητή του ΕΜΠ Βασίλειο Φραγκούλη, ο οποίος ανέπτυξε ιδιαίτερη σχέση με τον αιρετικό αρχαιολόγο μεταφράζοντας το ογκώδες έργο του Alt Ithaka στα ελληνικά.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως την πολυτελή έκδοση κοσμούν οι φωτογραφίες του Δαίρπφελδ των αρχών του 20ου αιώνα, όπως τις συγκέντρωσε και τις επεξεργάσθηκε ο διευθυντής του Τμήματος Πολιτιστικών Υποθέσεων του Ινσιτούτου Γκαίτε της Αθήνας Wolfger Pohlmann διοργανώνοντας ανάλογη έκθεση.
Η όμορφη γραφιστική εργασία ανήκει στον εκδότη Νίκο Θερμό, ο οποίος συνέθεσε μια έκδοση-κόσμημα τόσο για το Λευκαδίτικο κοινό, όσο και για τον κόσμο της ερευνητικής αρχαιολογίας.
Οσο για μένα, είμαι ευτυχής που στη ωριμότητά μου εξακολουθώ να περιπλανιέμαι στη θεωρία της Ομηρικής Ιθάκης μέσα απο ένα νέο βιβλίο που αναδεικνύει τον εμπνευστή της αλλά και τους τόπους που μου έδειχνε με περισσή υπερηφάνεια ο λατρεμένος μου πατέρας στα άγουρα χρόνια της αθωότητάς μου.
