Η Δεσποινίς Σοφία!

Αναχώρησε την περασμένη εβδομάδα για τους ουρανούς μια αγαπημένη φιγούρα των παιδικών μου χρόνων, η φίλη των γονιών μου, η δεσποινίς Σοφία Φίλιππα. Έτσι την γνωρίζαμε εμείς τα παιδιά τη δεσπονίδα Σοφία απο το Δρυμώνα που ήταν δασκάλα το επάγγελμα και βαθειά χριστιανή με όλη τη σημασία της λέξεως.


Η δεσπονίς Σοφία ήταν ανέκαθεν μέρος της ζωής μας καθώς με την επίσης αγαπημένη Κουλίτσα μας αποτελούσαν το στενό κύκλο της μαμάς μας. Με καστανά μαλλιά και μάτια αμυγδαλωτά ήταν ψηλή, λεπτή και άκρως εντυπωσιακή για την εποχή της. Παρόλα αυτά δεν είχε παντρευτεί και όλοι απορούσαμε αν θάμενε για πάντα ελεύθερη και αφιερωμένη στα χριστιανικά της καθήκοντα.


Η δεσποινίς Σοφία ανήκε στους κύκλους των χριστιανικών οργανώσεων της Λευκάδας και άλλοτε έκανε κατηχητικό κι άλλοτε μιλούσε στις συγκεντρώσεις με τις ενήλικες κυρίες προκειμένου να συζητήσουν και να αναλύσουν τα μηνύματα του Χριστιανισμού. Ήταν βαθειά θρησκευόμενη και δεν έλειπε ποτέ απο την εκκλησία τις Κυριακές, τους εσπερινούς και τις γιορτές αν της επέτρεπε η σχολική της εργασία.


Είχε το δικό της στασίδι, το οποίο φρόντιζε να πιάνει απο νωρίς όσο εκκλησιαζόταν στην Ευαγγελίστρια-Μητροπολιτικό ναό επί των ημερών του αείμνηστου θείου παπα-Νίκου και ήταν αυτοκόλλητη με την επίσης ενορίτισσα και φίλη της Κουλίτσα με την οποία μοιράζονταν τις αγωνίες τους.


Η μαμά τη συμβούλευε πως έπρεπε να παντρευτεί διότι ο αγώνας μέσα απο την οικογένεια ήταν το ίδιο ιερός και μάλιστα της έκανε διάφορα προξενιά με σοβαρά άτομα του πειρβάλλοντός μας. Τότε άκουγα τη μαμά που της έλεγε πως η οικογένεια του τάδε είναι πολύ καλή και τίμια και μέσα μου απορούσα τι σημασία είχε η οικογένεια αρκεί αυτός νάταν καλός και να της άρεσε. Πολύ αργότερα έμαθα ότι η οικογένεια παίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή του κάθε ζευγαριού.


Η δεσποινίς Σοφία μας αγαπούσε πολύ και κάθε φορά που μας έβλεπε μας φιλούσε στα μαλλάκια και μας έκανε κομπλιμέντα πόσο όμορφα μας έντυνε η μαμά και πόσο ωραία ήταν τα χρυσοκάστανα μαλλάκια μας. Βέβαια, η μεγάλη της αδυναμία ήταν ο αδελφός μας ο Αποστόλης, που ενώ ήταν ατίθασσος κι έτρωγε διαρκώς τιμωρίες απο τον πατέρα μου, εκείνη έμπαινε στη μέση και προσπαθούσε να τον δικαιολογήσει λέγοντας ότι «παιδί είναι , θα κάνει τα δικά του». Ο Αποστόλης ήταν η αδυναμία της και ποτέ μα ποτέ δεν εύρισκε λάθος στα ζωηρά του καμώματα. Εκείνος ήξερε πως η δεσποινίς Σοφία ήταν το διαβατήριό του στην έξωθεν καλή μαρτυρία και γι αυτό την κανάκευε και της έδινε ιδιαίτερη σημασία.


Η δεσποινίς Σοφία ήταν αφοσιωμένη στην αδελφή της τη Ναυσικά και τις τρείς κόρες της που υπεραγαπούσε. Συχνά μας μιλούσε για τον αδελφό της Παναγιώτη Φίλιππα , μεγάλο και περιώνυμο βιολιστή και άλλοτε αναφερόταν στον άλλο αδελφό της που ζούσε στη μακρινή Αμέρικα. Πολλές φορές επισκεπτόταν το χωριό της το Δράγανο, άγνωστο για μας στα παιδικά μας χρόνια. Κι όλο μας έλεγε πως ναι με ήταν δύσβατο το χωριό της αλλά είχε μελίσσια και πως αν έβγαινες στο αγνάτι αντίκρυζες το Ιόνιο άλλοτε γαλάζιο κι άλλοτε θυμωμένο με τεράστια κύματα.


Μια μέρα που δεν την περίμενε κανείς η δεσπονίς Σοφία δέχτηκε να παντρευτεί επιτέλους τον Γεράσιμο που είχε σχολή εκμάθησης οδηγών αλλά ήταν και διευθυντής στο ξενοδοχείο Σάντα Μαύρα. Η είδηση έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία, διότι ο Γεράσιμος ήταν γνωστός πλάιημπόυ και κανείς μα κανείς δεν πίστευε ότι η δεσποινίς Σοφία θα παντρευόταν ένα τόσο επαναστάτη άντρα αλλά και κανείς δεν πίστευε ότι ο Γεράσιμος θα θυσίαζε την ελευθερία του για μια τόσο συντηρητική γυναίκα.


Ωστόσο, η ένωση έγινε και το ζευγάρι παντρεύτηκε, η δεσποινίς Σοφία όμως έπρεπε να αλλάξει εκκλησία και να γίνει ενορίτισσα στο δικό μας ναό, τους Αγίους Αναργύρους. Με μεγάλη δυσκολία εγκατέλειψε την ενορία της , την Κουλίτσα της και τη θεία Δήμητρα τις Κυριακές, αλλά τελικά προσαρμόσθηκε στα νέα της δεδομένα.


Η δεσπονίς Σοφία σπάνια έβγαινε στην αγορά με τον Γεράσιμο, σπάνια έκαναν κοσμικές εμφανίσεις μαζί και συνέχισε να υπερασπίζεται τα βαθειά χριστιανικά της καθήκοντα. Έτσι για μας όλους του κύκλου της παρέμεινε αναλλοίωτη ως προσωπικότητα και ούτε μια στιγμή δεν μας ήρθε στο στόμα να την αποκαλέσουμε «κυρία Σοφία».


Έμεινε στην καρδιά και τη μνήμη μας ως η ψηλή, λεπτή δεσποινίς Σοφία, η φίλη της μαμάς και της Κουλίτσας, η συνεσταλμένη κόρη του Δρυμώνα.

Δεσποινίς Σοφία τώρα που βρίσκεσαι στους ουρανούς να δώσεις χαιρετίσματα σε όλους και να τους πεις ότι δεν περνάει ούτε μια μέρα που δεν τους συλλογιέμαι, που δεν τους θυμάμαι, που δεν αναπολώ τις μέρες της κοινής χαράς μας.

Νάσαι καλά εκεί στην οδό των αθανάτων και να γελάς με εκείνο το αβίαστο γέλιο που άφηνε τα λευκά δόντια να φαίνονται ολόισια και λαμπερά κι ας προσπαθούσαν να κρυφτούν κάτω απο την ταπεινότητα της χριστιανοσύνης σου.


Ώσπου να συναντηθούμε...

Το Ιουστινάκι σου!

Η Ούντρα δεν υπάρχει πιά!

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη



Ήμουν κοριτσάκι όταν πρωτάκουσα τη λέξη Ούντρα , μια λέξη συνώνυμη με την αμερικάνικη βοήθεια. Στην πραγματικότητα η UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) ήταν ένας διεθνής οργανισμός περίθαλψης, κυρίαρχο ρόλο του οποίου διαδραμάτιζαν οι Η.Π.Α, αλλά εκπροσωπούσε 44 έθνη.

Στο σπίτι μας η Ούντρα ήταν στην  καθημερινή κουβέντα, μια και κάθε χρόνο η αμερικάνικη βοήθεια κατέφθανε από την Αμερική σε τεράστιες χάρτινες κούτες στη Μητρόπολη της Λευκάδας και περιείχε απο ρούχα μέχρι τρόφιμα που μοιράζονταν στις εκκλησίες. Οι ιερείς με τη σειρά τους μοίραζαν τρόφιμα και ρούχα στα πιό αδύνατα οικονομικά στρώματα της πόλης.

Ο πατερούλης καλούσε τις κυρίες της Φιλοπτώχου κι αυτές επί μια εβδομάδα άνοιγαν και τοποθετούσαν τα πράγματα ανάλογα με το είδος τους, μετά τα διάλεγαν και τα έφτιαχναν δέματα για τους φτωχούς.

Θυμάμαι που η μαμά με έπαιρνε μαζί της στο άνοιγμα των δεμάτων κι εγώ εκστατική παρατηρούσα όλα τα καλά της αμερικάνικης βοήθειας, που απέπνεε μια μυρωδιά στειρωτικού η οποία ακόμη κυκλοφορεί στη μνήμη μου. Και παρότι αυτή η μυρωδιά θα μπορούσε να είναι δυσάρεστη, για μένα ήταν μια αποκάλυψη καθώς μέσα απο τα κουτιά ξεπρόβαλλαν τα θαύματα του αμερικάνικου καταναλωτισμού.

Οδοντόκρεμες με άρωμα παγωμένου πεύκου,ολόλευκα μαρσμέλοους, τσίχλες Wringley's και πολλά πολλά όμορφα ρούχα για παιδιά και μεγάλους. Θυμάμαι τη Σταυρούλα να ξεδιπλώνει τις μεταξωτές ρόμπες σε ροζ και τυρκουάζ κι εγώ να φέρνω στο μυαλό μου τις μεγάλες ηθοποιούς του Χόλλυγουντ που ξυπνούσαν στις ταινίες και κυκλοφορούσαν στο σπίτι με τις ρόμπες δένοντας σφιχτά τις ζώνες τους στη λεπτεπίλεπτη μέση τους.

Τη θυμάμαι να βγάζει τα πανέμορφα φουστανάκια με τα φουρό που πίστευα ότι τα φορούσε η Σίρλεϊ Τέμπλ στις ταινίες της και ήταν όλα καμωμένα με οργάτζα σε διάφορα χτυπητά χρώματα, αυστηρώς αμερικάνικα.

Θυμάμαι τα ρόζ σορτς για τις νεαρές κοπέλες και τα καρό παντελόνια για τους άντρες, τις ζέρσεϊ μπλούζες που όσο κι αν τις έπλενες δεν απέσειαν την μυρωδιά του αντισηπτικού. Και μέσα στο παιδικό μυαλό του έφτιαχνα εικόνες για τις αμερικάνικες οικογένειες, που ήταν όλες καμωμένες από  ευτυχισμένα ζευγάρια, γυναίκες με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, αγόρια με κοστουμάκια και γραβάτες και κορίτσια με φορέματα πλουμιστά.

Αυτό που κυριολεκτικά με συγκλόνισε ήταν η αποκάλυψη των καλσόν. Ναι, εκεί στα αμερικάνικα δέματα είδα για πρώτη φορά τα πολύχρωμα καλσόν που μπορούσαν άνετα να αντικαταστήσουν τα σοσόνια ή τις λευκές μακριές κάλτσες που έφταναν ως το γόνατο και στα δικά μου μάτια αποτελούσαν την προσωποίηση της κακογουστιάς.

Σαν παιδί ζήλευα πολύ αυτά τα ωραία και διαφορετικά πράγματα που έβγαιναν απο τα κουτιά της Ούντρας. Αλλά δεν τολμούσα να ζητήσω κάτι για μένα, διότι αυτά τα αγαθά ήταν προορισμένα αυστηρά για τους φτωχούς. Ήταν αμερικάνικα και με έκαναν να ονειρεύομαι την Αμερική και τα πλούτη της ορίζοντας ως θέμα της ζωής μου να επισκεφθώ κάποτε τη μεγάλη ήπειρο, όπου τα αγαθά έρρεαν και περίσσευαν για να σταλούν ως βοήθεια σε εμάς τους στερημένους της Ευρώπης.

Ο πατέρας μου ήταν αυστηρός, δεν επέτρεπε να φύγει ούτε ένα καλσόν για μένα, όλα ήταν προορισμένα για τους άλλους. Μέσα μου έκλαιγα αλλά δεν τολμούσα να ζητήσω το παραμικρό. Κοίταζα με λαχτάρα τα δώρα των άλλων από την αμερικάνικη βοήθεια και πονούσα απο τη ζήλεια. Μα η Σταυρούλα στα κρυφά μου έδινε τις τσίχλες Wringley's που ερχόνταν σε δεματάκι των πέντε και είχαν το άρωμα του παγωμένου πεύκου.

Καθώς τις μασούσα κρυφά απο τα αδέρφια μου (πρώτον για να μην ανακαλύψουν το μυστικό της Σταυρούλας και δεύτερον για να μην τις μοιραστώ μαζί τους) καθόμουν σε μια γωνιά απόμερη και ονειρευόμουν τους μεγάλους δρόμους της Αμερικής με τα πολύχρωμα αυτοκίνητα, τις κυρίες που κυκλοφορούσαν στο σπίτι με ρόμπες, τα κορίτσια με τα καλσόν, τα αγόρια με τις γραβατούλες, τους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης και όλα τα αγαθά που εφηύραν αυτοί οι Αμερικάνοι προσκαλώντας τους ανθρώπους στη γιορτή της κατανάλωσης.

Αργότερα που επισκέφθηκα την Αμερική το όνειρο αντί να μικρύνει μέσα μου, μεγάλωσε κι έγινε τεράστιο, σχεδόν με κατάπιε. Τα πολυκαταστήματα με τις πλούσιες συλλογές σε όλα (καλλυντικά, είδη σπιτιού, ρούχα, ψεύτικα κοσμήματα,καλσόν, ρόμπες, εσώρουχα) με εντυπωσίασαν τόσο καθώς επιβεβαίωναν όλα εκείνα που χτιζόνταν στην συνείδησή μου παρατηρώντας τα δέματα της Ούντρας να μοιράζονται σε άλλους.

Σήμερα, τα μεγάλα πολυκαταστήματα δηλώνουν πτώχευση το ένα μετά το άλλο. Η όψη της πληθωρικής Αμερικής χάνεται.Τα καταναλωτικά αγαθά δεν παράγονται εν πολλοίς στις ΗΠΑ αλλά στη μακρινή Κίνα. Η μυρωδιά της αποστείρωσης έχει αντιακατασταθεί απο την κινέζικη δυσοσμία του φτηνού πλαστικού.

Ό,τι ονειρευόμουν για την Αμερική έχει αλλάξει. Ο καταναλωτισμός που αποθεώθηκε στα πολυκαταστήματα αλλάζει όψη.Όλα τα είδη διακινούνται με τους κούριερς. Η ομορφιά των αγαθών έχασε τη γοητεία της.

Η Ούντρα έχει πάψει απο καιρό να βοηθάει τους φτωχούς πληθυσμούς, έχει αντικατασταθεί απο χιλιάδες ΜΚΟ. Ο καταναλωτισμός έχει πάρει τη σκοτεινή μορφή των κλειστών χάρτινων κουτιών. Στην καρδιά μου έπαψαν να φτερουγίζουν αμερικάνικες πεταλούδες. Η μόνη σταθερή αξία παραμένει είναι η τσίχλα Wringley's με άρωμα παγωμένου πεύκου!