Ο Μαστρογιάννης της Εγκλουβής

 

Ο Μαστρογιάννης της Εγκλουβής

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

Ο Μαστρογιάννης Κοντογιώργης ήταν θείος του πατέρα μου, αδελφός της γιαγιάς μου Κωνσταντίας. 'Ηρωας της Εγκλουβής με τις διάφορες περιπέτειες και τα κατορθώματά του.Από σήμερα θα σας αφηγούμαι τις ωραίες του ιστορίες καμωμένες με φαντασία και στύλ τοπικού παραμυθά.

Ο Μαστρογιάννης Κοντογιώργης γεννήθηκε το 1911 στην ορεινή Εγκλουβή της Λευκάδας, εκεί όπου οι κορυφές αγγίζουν τον ουρανό και ο χρόνος μοιάζει να κυλά αργά, όπως ο ήχος της καμπάνας στο χωριό. Ήταν γιος του Σπυρογιώργη και της Γκόλφως, άνθρωποι απλοί, χωρίς χτήματα και πλούτη, αλλά με αξιοπρέπεια και πείσμα.

Ο πατέρας του τον έστειλε να μάθει τέχνη· να γίνει μάστορας, να φτιάχνει πόρτες, ταβάνια και παράθυρα — να χτίζει με τα χέρια του το αύριο που δεν μπορούσε να του χαρίσει αλλιώς. Κι έτσι, ο Μαστρογιάννης γύρισε όλη τη Λευκάδα, δουλεύοντας ακούραστα για να προσφέρει στην οικογένειά του τον επιούσιο.

Το 1941 παντρεύτηκε τη Γιούλω, σμπατριώτισσά του, μια καλλονή με λευκή επιδερμίδα και μάτια σαν το Ιόνιο όταν λάμπει στο φως. Μα η ευτυχία δεν ήρθε εύκολα· τα πρώτα δυο παιδιά τους χάθηκαν, ώσπου το 1945 ήρθε ο Κώστας και επέζησε. Ακολούθησαν ο Σπύρος και ο Ευγένιος — αρσενικά, όπως ήθελε η Γιούλω. Μα ο Μαστρογιάννης είχε άλλες έγνοιες· ήθελε να τα μορφώσει, να τους χαρίσει ελπίδα μέσα από τα γράμματα.

Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε με ανδρεία, και τις ιστορίες από το μέτωπο τις έλεγε πάντα με χρώμα στο καφενείο· με φαντασία, με λέγειν που ταξίδευε όσους τον άκουγαν.

Τα αγόρια του μεγάλωσαν, σπούδασαν στο γυμνάσιο της Λευκάδας, και ο Κώστας —πρωτότοκος και τολμηρός— έφυγε για τα καράβια και δεν γύρισε. Αντίθετα, βρέθηκε στο Σικάγο, σπούδασε ψυχολογία και άνοιξε τον δρόμο και για τους άλλους. Όταν απέκτησε νόμιμα χαρτιά, τον ακολούθησαν ο Σπύρος και ο Ευγένιος, όλοι με σπουδές και αξιοσύνη, κάνοντάς τους γονείς τους περήφανους.

Ο Μαστρογιάννης δεν ήταν απλώς μάστορας. Ήταν παραμυθάς. Ήξερε να κάνει την αλήθεια να μοιάζει με θρύλο, και τον θρύλο να τον ντύνει με τη ζεστασιά μιας προσωπικής εξομολόγησης.

Στον καφενέ διηγούνταν ιστορίες. Είχε λέγειν, φαντασία, ευφράδεια. Τα γεγονότα έπαιρναν σχήμα μέσα από το στόμα του, σαν να ήταν σκηνές θεατρικές. Ήταν ο δικός τους παραμυθάς, που έντυνε το αληθινό με το μυστήριο. Όταν μιλούσε για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, το βλέμμα του θάμπωνε· όχι από πόνο, αλλά από περηφάνια.

Η πολιτική τον συγκινούσε· ήταν Βενιζελικός, φανατικός κεντρώος. Ακολουθούσε τον βουλευτή της Λευκάδας Καλκάνη, έναν άντρα που θεωρούσε δίκαιο καιμε  λαϊκό αίσθημα. Όταν ο Καλκάνης βάφτισε τον πρωτότοκο γιο του, ο Κώστας πήρε το παρατσούκλι «Καλκάνης» — μια αόρατη σφραγίδα περηφάνιας και ιδεολογίας.

Το 1977 έκανε το μεγάλο ταξίδι στην Αμερική. Μαζί με τη Γιούλω έφτασαν στο Σικάγο, όπου οι δρόμοι ήταν ευθείς και ο ουρανός πνιγμένος από σιδερένιους γίγαντες. Έμειναν έναν χρόνο κοντά στα παιδιά τους. Μα το σώμα τους δεν άντεξε το βαρύ κλίμα· η νοσταλγία νίκησε τη θαλπωρή. Επέστρεψαν στην Εγκλουβή, εκεί που η μνήμη έχει το χώμα και τη σκόνη της αλήθειας.

Ο Κώστας κατά κόσμον Καλκάνης,  γύρισε κάποτε οριστικά· τον ακολούθησαν τα αδέλφια του, μα ο χρόνος τους πήρε νωρίς. πρώτα ο Σπύρος, ύστερα ο Ευγένιος. Ο Κώστας έμεινε πίσω, με τις ιστορίες χαραγμένες στο βλέμμα του, σαν σκηνές ενός οικογενειακού έπους. Ο Κώστας έμεινε μόνος, με χιλιάδες μνήμες να τον ακολουθούν, με ιστορίες που διηγείται μέχρι σήμερα σαν να τις είχε ζήσει όλες.